Kullanıcı deneyimini, duygularını ve ihtiyaçlarını anlama sorunu, insan odaklı tasarımda önemli bir yere sahiptir. Kullanıcının gerçek ihtiyaçları doğrultusunda tasarım yapabilmek adına ortaya çıkan yöntemlerden ikisi; katılımcı tasarım ve empatik yaklaşımdır. Bu bildiride katılım ve empati süreçlerinin birbirlerine sunduğu katkılar insan ihtiyaçlarını belirleme bağlamında ele alınmıştır. Tasarımda katılım ve empati süreçlerinin sınırları belirlenmiş ve bu iki olgu birbirini besleyen kavramlar olarak analiz edilmiştir. Çalışma, iki mimari örneğin tasarım süreçlerini de kıyaslayarak empatik katılım sürecinin niteliklerini ortaya koymaktadır. Empatik yaklaşım, insanı tasarımın odağına yerleştiren bir anlayış taşımasına rağmen, doğrudan ilişkiyi asgari düzeyde kullanmak, kısıtlı sayıda kullanıcıya odaklanmak ve formal bir metadolojiye sahip olmamak gibi bazı sınırlamalara sahiptir. Bunun yanı sıra tasarımcının empati kurmaya yatkın olmaması, isteksizliği ve empatik eğilimin kullanıcı ve tasarımcı arasındaki ortak özelliklere bağlı olarak görecelilik taşıması tasarımda empati kurma sürecini zorlaştıran faktörlerdir. Kullanıcı ile birlikte tasarım yapmayı ifade eden katılımcı süreçler ise; duygusal deneyimlerin arka plana atılarak kullanıcının sadece bir veri sağlayıcı olarak görülmesi tehdidiyle karşı karşıyadır. Aynı zamanda belli bir kişi veya grubun katılım sürecinde ön plana çıkması, toplantılar ve tartışma ortamı için yeterli zamanın olmaması gibi kısıtlamaları bulunmaktadır. Bu kapsamda yapılan literatür araştırması ve örnek analizleri ile katılımcı tasarım ve empatik yaklaşımın entegre edildiği mimari tasarım süreçlerinin belirlenen kısıtlamaları engelleyerek sahip olacağı potansiyeller ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Katılım, Empati, Mimari Tasarım, Kullanıcı Odaklı Tasarım
|