Öz: Osmanlı’nın son dönemi ile Cumhuriyet’in ilk yıllarını kapsayan, sosyal ve kültürel açıdan köklü değişikliklerin yaşandığı bir ortamda gelişen Birinci Ulusal Mimarlık Akımı, bünyesinde barındırdığı yapılar ve bu yapıların dönemin mimari anlayışını yansıtan özellikleri ile mimarlık tarihimizde önemli bir yere sahiptir. Bu dönemde, ülkede diğer kamu yapıları ile birlikte eğitim yapıları yoğun olarak inşa edilmiştir. Bu yapılar arasında Konya kentinde yer alan tescilli eğitim yapılarından olan Konya (Gazi) Lisesi ve yapının özgün işlevsel sistemleri bu araştırmanın kapsamını ve konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı Konya (Gazi) Lisesi özelinde, Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi eğitim yapılarında ısıtma, soğutma, havalandırma, temiz ve atık su sistemleri ile akaçlama sistemlerinden oluşan özgün işlevsel sistemlerin tespit edilmesi, tanınırlıklarının arttırılması ve sürdürülebilir korumalarının sağlanmasıdır. Arazi çalışması, literatür ve arşiv taraması, araştırmada kullanılan başlıca yöntemler olmuştur. Araştırma sonucunda, örneklem olarak seçilen yapıda pasif, doğal sistemlerin yoğun olarak kullanıldığı, bir kısmının özgün detay ve özelliklerini koruyarak günümüze ulaştığı anlaşılmıştır. Yapının inşa edildiği alanın topoğrafya, iklim, güneş, hakim rüzgar gibi fiziksel çevre verileri yoğun bir şekilde dikkate alınmış ve yönlenme, yapı açıklıkları, kat yükseklikleri, cephe elemanlarının düzenlenmesiyle işlevsel sistemlerin doğal yollarla çözümlenmesine özen gösterilmiştir. Bu sistemlerin iyi anlaşılması ve tespit edilmesi, günümüz çağdaş yapılarına ışık tutması ve uyarlanma potansiyellerinin araştırılması açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi, Eğitim Yapıları, İşlevsel Sistemler, Konya (Gazi) Lisesi
|
