Tekstil ürünlerinin renklendirilmesinde doğal boyarmaddelerin kullanımı tarihsel, kültürel ve ekonomik öneme sahiptir. Doğal boyalar, bitki, hayvan ya da mineral kaynaklı olarak elde edilebilmektedir. Bu renklendiriciler tekstil ürünlerinin yanı sıra eczacılık, kozmetik ve gıda sektörleri gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. Günümüzde ise sürdürülebilirliğin öneminin artmasıyla tekstil endüstrisinde çevre dostu üretim yöntemleri ve doğal boyamacılık yeniden önem kazanmıştır. Bu çalışmada, Yılteks Tasarım Merkezi'nin bulunduğu Trakya Bölgesi’nde yaygın olarak tarımı yapılan ayçiçeği bitkisinin tarladaki görünümünden esinlenilerek bitkisel boyanmış, sürdürülebilir, çevre dostu non-denim tasarımlar gerçekleştirilmiştir. Tasarımlarda %98/2 pamuk/elastan karışımı gabardin kumaşlar tercih edilmiştir. Tasarımı yapılan ürünler boyama öncesi mordanlama işlemine tabi tutulmuştur. Mordan maddesi olarak potasyum alüminyum sülfat (şap) ve tartarik asit, bitkisel boyarmadde olarak ise sırasıyla Mentha Piperita (nane), Quercus ithaburensis D. (meşe palamudu) ve Curcuma longa (zerdeçal) ekstraktları kullanılmıştır. Gerçekleştirilen işlemlerin 3’er kez tekrarlanabilirliğine bakılmıştır. Elde edilen non-denim pantolon ve etek tasarımlarının renk verimleri, renk farklılıkları ve ISO 105 B02: 2014 standardına göre ışığa karşı renk haslık özellikleri incelenmiştir. Bitkisel boyamalar sonrası PANTONE 13-1008 TCX, 15-0719 TCX ve 13-0858 TCX renklerine ulaşılmıştır. Tasarım ürünlerin ışık karşı renk haslığı test sonuçları 3 mavi skala değerinde bulunmuştur. Elde edilen bulgularla, Tasarım Merkezi bünyesinde özellikle katma değeri yüksek ve kişiye özel tasarımların oluşturulabilecek olması çalışmanın yenilikçi yönünü ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: non-denim, tasarım, sürdürülebilirlik, bitkisel boyama, Mentha Piperita (nane), Quercus ithaburensis D (meşe palamudu), Curcuma longa (zerdaçal)
|
