Başlangıçta sadece görsel iletişim kurmak için kullanılan tipografi hem modernist düşünce biçimlerinin yaygınlaşması hem de teknolojinin hızlı gelişimi ile yeni ifade biçimleri ve işlevler kazanmıştır. Harfler artık yalnızca sesleri temsil eden semboller değil, biçimleri ve görünümleri izleyicide belirli ruh hali veya duygu yaratmak için manipüle edilebilecek güçlü iletişim araçlarıdır. Fütürizm akımı ile uzun bir süredir süregelen klasik tipografik anlayış, tasarımcıların deneysel çabaları ile yerini yeni açılımlara bırakmaya başlamıştır. Deneysel tipografi, temel tipografi kurallarına dayandırılmayan, harf biçimlerini plastik bir unsur olarak ele alan, malzeme ve ortam sınırı bulunmadan üretim yapılabilen bir alan olması nedeniyle geleneksel tipografi uygulamalarından farklılaşmaktadır. Deneysel tipografide okunabilirlik kaygısından ziyade belirli bir duygu ya da kavramı aktarmak için iletişim kurmak amaçlanır. Deneysel tipografi uygulamaları sayısal ortamda ya da elde geleneksel malzeme ve tekniklerin yenilikçi yorumları ile oluşturulabilir. Bu araştırmada esasen bir bulmaca oyunu olan tangramın deneysel tipografide bir araç olarak kullanımı incelenmiştir. Genellikle tahtadan ya da kalın kartondan yapılan ve yedi parçaya bölünmüş bir kareden oluşan tangram oyunun amacı, belirli bir şekil ya da deseni oluşturmak için parçaları üst üste gelmeyecek şekilde düzenlemektir. Tangram karesinin tasarım eğitiminde kullanımı ile parça ile bütün arasındaki ilişkinin varlığı, gündelik hayatta görülen tüm formların geometrik formlar ile ilişkili olduğunun kavranması, çok boyutlu düşünme ve özgün çözümler üretme becerisinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Grafik tasarımı lisans eğitimi kapsamında Tipografi dersinde tangram kullanılarak deneysel bir tipografi projesi gerçekleştirilmiş; öğrencilerden kendi oluşturdukları tangramlar ile deneysel bir font üretmeleri istenmiştir. Projede öğrenciler harfleri oluşturan geometrik formlara odaklanarak harf biçimlerini tanıma ve bunlar üzerine düşünme fırsatı bulmuşlardır. Önemli bir zihinsel egzersiz olan tangram ile yapılan deneysel tipografi sürecinde oldukça karakteristik ve sıra dışı harf biçimleri elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Grafik tasarım, tangram, tipografi, deneysel tipografi
|
