Çalışmanın konusu olan Ereğli (Konya) tren garı ve hizmet yapıları 1903 yıllında anlaşması yapılan Bağdat Demiryolu’nun bir istasyonu olarak inşa edilmiştir. Konya’dan gelen trenin, Çukurova’ya bağlanmak için aşması gereken Toroslardan hemen önceki durağıdır. Kentin, bölgeyi Akdeniz’e bağlayan Sertavul Geçiti ile olan ilişkisinden kaynaklanan önemini pekiştiren bu yeni bağlantı kente yapılan yatırımları da etkilemiştir. Nitekim, Cumhuriyet’in ilk beş yıllık kalkınma planı ile 1937’de kurulan Sümerbank Ereğli Bez Fabrikası’nın bu kente yer almasında garın etkisi kuşkusuz bulunmaktadır. Ayrıca, fabrika ve lojmanları kentte, gar sahası ile kolay ilişki kurulmasına olanak sağlayan bir alana inşa edilmiştir. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda genişleyen bu alanın kent planı üzerindeki etkisi kentin ana aksını oluşturan caddesinin gar sahası hatta doğrudan gar binası ile son bulacak şekilde planlanmış olmasında da görülür. Alanda yer alan gar binası, iki adet lojman, lokal ve tuvalet yapısı lineer iki sıra oluşturacak şekilde kurgulanmıştır. Yapılar, mimari özellikleri bakımından Adana-Konya tren hattında yer alan diğer istasyonlardaki gar binalarının tipolojik özelliklerini taşıyan ancak tamamen aynısı olmayan plan ve cephe kurgularına sahiptirler. Ağır müdahaleler görmeden bakımlarının yapılması sayesinde yapıların cephe düzenleri, plan kurguları, malzeme ve yapım tekniklerinin özgünlüğü büyük ölçüde korunarak günümüze ulaşmıştır. Çalışma, korunması gereken kültür varlığı olan Ereğli gar yapılarının mimari özelliklerinin yanında, özellikle Bağdat Demiryolu hattının ve Ereğli’nin gelişimine katkısıyla kent tarihinde mimari ve bağlamsal önemli bir parçasını oluşturduğuna vurgu yapmaktadır. Bu amaçla yapı arşiv belgelerinden ve teknik çizimlerden yararlanılarak kent ve yapı ölçeğinde ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ereğli Tren İstasyonu, Gar Yapıları, Bağdat Demiryolu
|
