Göç olgusu, geçmişten beri tartışıla gelen, bugün hala dünyanın bir çok yerinde güncelliğini koruyan bir meseledir. Özellikle son yıllarda yaşanan savaşlar kitlesel yer değiştirmelere sebep olmuştur. Yaşanan bu göçler sonucunda ‘güvenli’ bir yere ulaşmaya çalışan insanların büyük bir kısmı yaşam alanlarını terketmek zorunda kalmış ve bir çoğu da hayatını kaybetmiştir. Bu sebeple göç olgusu günümüzde artık sosyal, siyasal, ekonomik vb. açılardan incelenmekte ve tartışılmaktadır. Göç kavramının sanatın bir çok alanında (edebiyat, sinema, müzik, mimarlık vb.) her dönem işlendiği ve işlenmeye de devam ettiği görülmektedir. Bir yer değiştirme olarak tanımlanabilecek göç kavramı, hem yaşandığı yeri hem de yapıldığı yeri etkilemektedir. Göçün yaşandığı her iki yerde de çeşitli katmanlarda değişiklikler yaşanır. Özellikle göç ile birlikte kentsel mekanın değiştiği ve dönüştüğü söylenebilir. Bu çalışmanın amacı Van kent tarihinde XX. yy. ve XXI. yy.’ın ilk çeyreğinde yaşanan farklı göç hikayelerine değinerek, yer değiştirme sonucunda fiziksel mekanın değişimini Van kenti üzerinden irdelemektir. Çalışmanın yöntemi belirtilen aralıkta ilgili literatürün ve belgelerin incelenmesi ve yapılan tespitlerin fotoğraflarla görselleştirilmesine dayanmaktadır. Bu haliyle çalışma göç öyküleri üzerinden kentsel mekanın fiziksel değişimini inceleyerek ‘kent tarihi’ literatürüne bir katkı olarak değerlendirilebilir. Çalışma sonucunda günümüzde de hala önemli bir sorun olan göç kavramının sahip olduğu çok etkenlilik ve bu etkenlerin farklı zaman ve mekanlarda doğurduğu farklı sonuçların anlaşılması beklenmektedir. Van kentinde 1915 yılında başlayan göç öyküleri, 1923-1938 yıllarındaki iskan çalışmaları, 1965 yılında Uzungöl’den yaşanan göç, 1983 yılında Afganistan’daki göçler, 1990 yıllarındaki zorunlu göç politikaları ve köy boşaltmaları ve doğal afet sonrası yaşanan göçlerle devam etmiştir. Böylelikle kent mekanın bu yer değiştirmeler sonucunda sürekli bir değişime ve dönüşüme maruz kaldığı izlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Van Kenti, Göç, Kentsel Mekan, Değişim, Dönüşüm
|
