Mimarlık pratiği; her dönemde olduğu gibi günümüzde de öncü teorisyenler tarafından, yapılı çevremizin geleneksel anlam ve anlayışını temel alarak, henüz ortaya konulmamış mimari üslupların mümkün olan en geniş boyutlarıyla araştırılması üzerinden ilerlemektedir. Bunun için alanın teorisyenleri, ilk bakışta ana akımla uyuşmayan ama yeni düşünce ufukları açan kavramlar üretirler. Bu çalışmanın odak noktasını teşkil eden, mimarlık kuramcısı Bernard Tschumi tarafından ortaya atılan ‘ihlal’ (transgression), böyle bir kavram olarak ele alınmıştır. İki dünya savaşı sonrasında her alanda yeni fikirler üretilerek içine düşülen bunalımın aşılmaya çalışıltığı dönem, mimarların da modern mimariye alternatifler aradığı bir dönemdir. 68 kuşağı ortamında yetişen teorisyen ve uygulamacı mimar Bernard Tschumi‘ nin 1976 yılında kaleme aldığı “Mimarlık ve İhlal” (Architecture & Transgression) makalesinde dile getirdiği mimari fikirleri, dönemin arayışlarından beslenmiştir. Bu çalışma kapsamında, Tschumi‘ nin ‘ihlal’ manifestosunun mekân üzerinde devrimci bir potansiyel oluşturabilecek arayışlarını kavramlar üzerinden değerlendirip, onun 1976 yılı sonrası inşa ettiği mimari projelerde geri okuma yaparak bunu ne ölçüde uygulayabildiği incelenmiştir. Böylece kavram ve deneyim ara kesitinde yapılan mekânsal okumalara yalnızca düşünsel değil aynı zamanda deneyimsel bir zemin üzerinde yaklaşılmasına imkân tanınmıştır. Çalışmada mimari alanda gerçekleştirilen sonraki dönem ‘ihlal’ örneklerinin kavram karşılıkları, Tschumi‘ nin ele aldığı kavramlarla karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Böylece ‘ihlal mimarlığı’ kuramına dair en geniş kavram cetveli oluşturulması amaçlanmıştır. Bu kavramsal cetvel aracılığıyla, hem mimarlıkta ‘ihlal’ kavramına dair söylemin mekânsal karşılığının test edilmesi, hem de ileride gerçekleştirilecek benzer arayışların kavramlar aracılığıyla üretilebilmesine örnek oluşturması hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: İhlal, mekân, potansiyel, manifesto, kavram, mimari.
|
