İnsanlık tarihi boyunca su kaynaklarına erişim ve suyun kullanımı yaşamın sürdürülebilmesi açısından önemli bir faktör olmuştur. Yerleşim yerlerinin planlanmasında, su kaynaklarının konumu ve topografyaya uygun olarak suyun taşınması gibi konular büyük önem taşımıştır. Bu amaç doğrultusunda zaman içinde dağıtım, depolama, taşıma, temizlenme ve suyu kullanma gibi farklı fonksiyonlardaki yapılar kullanılmıştır. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle, bu yapıların yerini daha verimli çalışan modern şebeke sistemleri almış ve yapıların birçoğu işlevini kaybederek atıl durumda kalmıştır. Yapıldıkları dönemin yapım teknolojisi ve malzeme kullanımı ile ilgili verileri barındıran, tarihi ve kültürel değeri yüksek bu yapıların korunarak gelecek kuşaklara aktarılmaları oldukça önemlidir. Çok sayıda tarihi su yapısı bulunan ülkemizde, yapıların korunması için yeniden işlevlendirme yöntemi sıkça kullanılmaktadır. Bu çalışma kapsamında da, tarihi su yapılarının yeniden işlevlendirme yöntemi ile korunması konusu incelenmiştir. Literatür taraması kapsamında, yurt içi ve yurt dışında yeniden işlevlendirilmiş 18 adet tarihi su yapısı incelenmiştir. Bu yapılar, ICOMOS ve bağlantılı olduğu kurumlarca ortaya konulmuş ve literatürde sıkça tartışılan koruma ve yeniden işlevlendirme kriterleri bağlamında değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme, yurt içindeki uygulamalarda kriterlere büyük oranda uyulmadığını ve yeniden işlevlendirme yöntemine dair bir rehber eksikliği olduğunu göstermiştir. Çalışma sonucunda sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve yerel yönetimlerin ortak hazırladığı bir yeniden işlevlendirme rehberi oluşturulmasının, yapıların korunması bakımından oldukça önemli olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonucuna ek olarak, su yapılarını yeniden işlevlendirme rehberi hazırlanmış ve yapılacak çalışmalara bir zemin oluşturmak amaçlanmıştır.
(Bu bildiri, yazarın 'Tarihi Su Yapılarının İncelenmesi: Gaziantep Kastel Yapılarına İlişkin Koruma ve Yeniden İşlevlendirme Önerisi' isimli tezinden türetilmiştir.)
Anahtar Kelimeler: Tarihi Su Yapıları, Koruma, Yeniden İşlevlendirme
|