Günümüz kentleri, başta kötü hava kalitesi, gürültü ve trafik sıkışıklığı olmak üzere pek çok çevresel stres belirtileri yaşamaktadır. Aynı zamanda, kentsel büyümenin etkisiyle arazinin tüketilme hızı ve bozulması da küresel ölçekte büyük bir endişe kaynağıdır. Çevre kalitesini düşüren gelişmelere karşı kentsel yeşil alan kurgusu, kentleşmenin kentsel ısı adası, sera gazı emisyonları gibi olumsuz etkilerini sürdürülebilir bir şekilde azaltma, kentsel yaşam kalitesini artırma, kent ekosistemini dengeleme ve ulaşım talebini azaltma yönünde güçlü bir potansiyele sahiptir. Ayrıca kentsel yeşil sistem, ekolojik faydalarının yanında kapsayıcı niteliğiyle sosyal etkileşim, kamu sağlığı ve estetik yönlerden toplumsal pek çok role sahiptir. Bu bağlamda kentsel yeşil alan örüntüsünün zamansal değişimini araştırmak oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Kastamonu kent merkezinde yer alan yeşil alanlardaki mekânsal-zamansal değişimler, bütünleşik CBS ve fraktal analiz yoluyla belirlenmiştir. İncelenen kent için, uzaktan algılama görüntülerinden 2014, 2018 ve 2022 yılları için elde edilen kentsel yeşil alanların örüntüsünü içeren haritalar üretilmiştir. Hücresel özişleme-Markov zinciri yöntemiyle 2026 ve 2030 yılları tahminleri yapılmıştır. Ortaya çıkan değişimler alansal olarak analiz edilmiştir. Ardından yeşil sistemin morfolojik fraktal boyutu, kutu sayma (Minkowski-Bouligand) yöntemi kullanılarak nicel olarak analiz edilmiştir. Analizlere göre, 2014 yılında 1,216 olan fraktal boyutun 2030 yılında 1,688’e ulaşacağı öngörülmüştür. Araştırma bulguları çok boyutlu dinamiklerin etkisiyle büyüyen kentlerde yeşil alanların fraktal yapısının da zenginleşeceğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: Mekansal analiz, kentsel büyüme modeli, coğrafi bilgi sistemleri, hücresel özişleme, uzaktan algılama
|