Kentsel dönüşüm kentin yıpranan kısımlarının yenilenmesi süreci olarak ifade edilebilen bir çatı kavramdır. Günümüzde kentsel dönüşüm uygulamaları; yapılı çevrenin iyileştirilmesinin ötesinde doğal ve kültürel varlıkları koruyan, çevreye duyarlı, altyapı sorunlarına çözüm getiren, sosyal bütünleşmeye katkı sağlayan sürdürülebilir kentleşmenin en öneli araçlarından bir olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamalarının 1960’lı yıllarda gecekondu alanlarının iyileştirilmesi süreci ile başladığı ifade edilebilir. Türkiye’nin önemli gündemleri arasında yer alan kentsel dönüşüm uygulamalarının sayısı ve etki alanı her geçen gün hızla artmaktadır. Bununla birlikte, dönüşüm uygulamaların etkinliği ve verimliliğinin arttırılmasında, kentsel dönüşüm alanlarının doğru belirlenmesinin ve önceliklendirilmesinin önemi ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda, ulusal politika belgeleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın uygulamaları ile yasal düzenlemelerde kentsel dönüşüm alanlarının belirlenme koşullarına ilişkin düzenlemelerin arttığı görülmektedir. On Birinci Kalkınma Planı’nda kentsel dönüşüm alanlarının belirlenmesi ve önceliklendirilmesinde bilimsel yöntemlerin geliştirilmesi hedef olarak belirlenmiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 2019 yılında yayınlanan “Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi Hazırlanmasına İlişkin İlke ve Esaslar” uyarınca kentsel dönüşüm alanlarının şehir çapında yapılan bütüncül ve stratejik bir değerlendirme neticesinde belirlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu çerçevede araştırmada, kentsel dönüşüm alanlarının belirlenme koşullarının; ulusal politika hedefleri, yasal düzenlemeler ve uygulama örnekleri çerçevesinde bir değerlendirmesi yapılmıştır. Neticede, kentsel dönüşüm uygulamalarının dayanağı olarak nitelendirilecek meri yasal düzenlemelerden ilki olan 1966 tarihli 775 sayılı Gecekondu Kanunu’ndan; 2012 tarihli 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’a değin kentsel dönüşüm alanlarının belirlenmesine ilişkin bilimsel analiz koşullarının yasal zemininin geliştirildiği, ancak eksikliklerin giderilmesi için merkezi yönetimin çalışmalarının hala devam ettiği görülmektedir. (Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalında, Doç. Dr Demet EROL ve Prof. Dr Bilge ARMATLI KÖROĞLU danışmanlığında sürdürülen “Stratejik Planlama Yaklaşımıyla Kentsel Dönüşüm Alanlarının Belirlenmesi ve Önceliklendirilmesi: Tekirdağ İli, Süleymanpaşa İlçesi Örneği” başlıklı yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir.)
Anahtar Kelimeler: Kentsel Dönüşüm, Alan Belirleme Koşulları
|
