Köy odaları, köy halkının cenaze ve düğün gibi etkinlikler yanı sıra genellikle akşam vakitlerinde sohbet etmek ve oyun oynamak için bir araya geldikleri; köye uğrayan, yolu düşen yolcuların köyden ayrılana kadar konaklayarak ihtiyaçlarını giderdikleri, köylere has kamusal mekanlardır. Bu mekanlar, köyde yaşamın vazgeçilmez kurallarından biri olan yardımlaşma ve dayanışma amacı yanı sıra, kültürel ve sosyal iletişim bağlamında da sıklıkla kullanılmıştır. Genellikle köyün ileri gelenleri tarafından yaptırılmasına rağmen, köyün ortak malı olan bu odalar; özenli ve nitelikli işçilik ve malzemeleri ile de konutlardan ayrılmaktadır. Misafirlerin ağırlanmasına yönelik ihtiyaçları içerecek şekilde dolap, yüklük, gusülhane ve sedirlerin yanı sıra ısınma amaçlı ocak ta içeren bu mekanların; zaman içinde gelişen göç ve bireyselleşme sebebi ile kullanımları azalmıştır. Pek çoğu terk sebepli köhneme sürecine girmiş bulunan bu mekanların bir kısmı ise belgelenmelerinden önce yıkılmış durumdadır.
Bu bildiri kapsamında, geçmiş dönemlerin malzeme ve ustalık bilgisinin; estetik ve yapısal çözümler bağlamında pek çok bilgiyi içerecek şekilde bir araya getirildiği bu mekanların Sivas ili merkez ilçe özelinde araştırması yapılmıştır. Köy odaları ile ilgili literatür araştırması akabinde merkez ilçeye bağlı olan 104 yapı ve yakın çevresi bağlamında tespit ve belgeleme çalışmaları yürütülmüş; görsel ve vektörel belgelemeler yapılmıştır. Elde edilen veriler yok olma sürecindeki bu yapıların çeşitli açılardan tipolojilerinin yapılarak korunmalarına yönelik öneriler sunulması bağlamında değerlendirilerek sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kırsal Mimari, Köy Odası, Kamusal Kırsal Mekan, Koruma, Belgeleme
|
