Yerleşimler yalnızca fiziksel öğeleri değil, aynı zamanda; bireysel, toplumsal ve kültürel belleği de içinde barındırmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde yaşanan değişimler mekanların işlevine, anlamına kısacası bağlamına etki ederek yerleşimlerin de değişmesine ve dönüşmesine sebep olmaktadır. Dönüşümün sonucunda mekânsal nitelikler kimi zaman korunarak devam etmekte kimi zaman da başkalaşarak yok olmaktadır. Yerleşimlerin karşılaştıkları bu süreci araştırmak; mekânsal değişimleri belgelemek ve insan-mekân-çevre etkileşim sistemi üzerinde yarattığı olumlu ve olumsuz etkileri değerlendirmek açısından önemli bir değer taşımaktadır. Yerleşim yapısının değişimine sebep olan etkenleri tespit ederek ortaya çıkarmak ve tartışmaya açmak aynı zamanda yaşanan dönüşümün etkilerini araştırmak üzere çalışma kapsamında Rize ilinin Fındıklı ilçesinde kıyı yerleşimi çalışma alanı olarak seçilmiştir. İlk önce Kevin Lynch’in kuramı vasıtasıyla yerleşimin algılanmasını ve okunmasını sağlayan; “bölgeler, sınırlar, yollar, düğüm noktaları ve işaret öğelerinden” oluşan imaj öğeleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu analizi desteklemek amacıyla yöre halkı ile sözlü görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda imaj öğelerinin yoğun olarak bulunduğu alan tespit edilmiş ve bu alandaki; iskele, cami, otel, eski park ve çarşı merkezi mekanları; geçmiş ve günümüzdeki anlamları, kullanıcı-mekân ilişkisindeki değişim ve yerleşim dokusu ile ilişkileri bağlamında incelenmiştir. İnsanların ve yapıların değişen yerleşimle ilişkilerinin araştırılmasının amaçlandığı bu çalışmada imaj öğelerinin yerleşimin belleğindeki yeri ve yerleşimi etkileyen faktörlerin yerleşim dokusunda ve kimliğinde meydana getirdiği değişimler tartışılmış ve elde edilen sonuçlara çalışma içerisinde yer verilmiştir. Bu bildiri, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Anabilim Dalı, Bina Araştırma ve Planlama programında hazırlanmakta olan yerleşim yapısının değişimi ve mekânsal etkilerini konu edinen doktora tez çalışmasından üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kentsel Değişim, Mekansal Değişim, Kevin Lynch Analizi, Doğu Karadeniz Bölgesi.

Keywords: