Kültür varlıklarının korunmasına olan ilginin bilimsel koruma kuramına evrilmesi ancak kısa süre önce yakın geçmişte gerçekleşebilmiştir. Korumanın yapıyı tamir / restore edip bırakarak gerçekleşmediği, yapının kullanılmadığı sürece köhneme sürecine geri dönerek bozulmaya devam ettiğinin tespiti ise çok daha yakın geçmişte fark edilmiştir. Yapıların bilinçli kişi ve toplumlar tarafından kullanılırken korunmasının hem yapıyı çağdaş yaşama kazandırması hem de ortaya çıkan yapısal problemlerin en kısa sürede henüz küçükken çözümünü sağlamak gibi faydaları olduğu fark edilince; yeniden işlevlendirme kavramı ortaya çıkmıştır. Kültür varlıklarının özgün işlevlerinin çağdaş toplumda yeri olmadığı veya o işlev ile kullanımının plan organizasyonu, konfor koşullarının sağlanamaması veya ulaşım gibi sebeplerle mümkün olmadığı durumlarda, yapıya zarar vermeyecek ve istenen zamanda yapının özgün haline dönmesine engel olmayacak işlevlerle yapıyı kullanıma kazandırma yolu ile koruma ön plana çıkmıştır. Bu bağlamda kullanım olanağı azalan veya kalmayan han, kervansaray, hamam ve medrese gibi yapılar yeniden işlevlendirilerek sanat merkezi, galeri, çok amaçlı salon ve benzeri şekillerde kullanıma kazandırılmıştır.
Bu bildiri kapsamında, yeniden işlevlendirmenin mevcut mekân organizasyonu ve toplumsal değerler bağlamında oldukça sınırlı gerçekleşebildiği dini yapılar olan kilise ve camilerin, koruma kapsamında yeniden işlevlendirilen örnekleri araştırılmıştır. Avrupa ve Türkiye kapsamında yapılan araştırma ile elde edilen bulgular karşılaştırılmış, özgün ve günümüzdeki işlevleri, işlevsel dönüşüm ile meydana gelen olumlu ve olumsuz durumların tespiti yapılarak dönüşümün sonuçları koruma kuramı bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: kilise, cami, koruma, yeniden işlevlendirme, restorasyon
|
