Geçen Yıl Marienbad'da filmi, mekan, kurgu, imge ve hareket birlikteliğinde sinema tarihinde çok farklı bir örnek olarak adından söz ettirir. Film kurgu aşamasında yaratılan işitsel ve zamansal farklılıklarla olduğu kadar mekan kavramına da çok yeni bir bakış getirmekte, farklı olgulara dikkat çekerek izleyiciyi şaşırtmaktadır.
Filmde mekan, öteki üç oyuncu ile birlikte başroldedir. Mekanın film üzerindeki ağırlığı öteki oyunculara denk düşmekte, hatta zaman zaman mekan olgusu oyuncuları geri planda bırakmaktadır. Barok mimari ve barok süslemelerin önem kazandığı bu mekan, filmin durağın görünen işleyişine, bu üslubun devingen yapısını katmaktadır. Barok mimarinin temelinde var olan illuzyonlar zaman zaman yanıltıcı görüntülerle ekranı kaplamaktadır. Anlatıcının Barok'ün illuzyon etkisine değinmesi de filmde var olan, bilinçli yapılmış başka görsel yanılgılara da dikkat çekmektedir.
Henri Bergson'un felsefesinde gerçekliği algılamanın kilit noktası "süre" diye verilir. Süre sezgi yoluyla sunulur ve imgelerle temsil edilir. Sinema, imgeye hareket, hareketin oluşabileceği bir uzam ve zaman kazandırır. Bütün bunlar sonucunda oluşan ise"sinematografik İllüzyon" dur. Bu çalışmada -Alain Resnais'in yönetmenliğini yaptığı- "Geçen Yıl Marienbad'da" filminde, Henri Bergson'un zaman anlayışının, çağdaş anlatı sinemasının zaman boyut üzerindeki etkilerinin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde, Henri Bergson'un süre ve bellek kuramları zaman ve sinema ilişkisi, çağdaş anlatı sinemasında zaman boyutunun yapısı ve özellikleri değerlendirilmektedir. Bu filmde yönetmen, yapısalcı çözümleme yöntemi uygularken bir yandan da zaman ve mekan boyutu açısından bir analizi yapmaktadır. Bu analiz doğrultusunda Bergson'un zamana ilişkin görüşlerinin çağdaş anlatı sinemasına etkisi görülmektedir.
Kuleschov efekti olarak da bilinen kurgu ile anlam yaratmanın bir uzantısı olan "kurgu ile mekan yaratmayı kullanan yönetmen çoğu planları filme adını veren mekanda çekmemiştir.
Bu çalışmada karşılaştırma metodu ağırlık kazanmaktadır. Film karelerinin dondurulması yöntemiyle elde edilen görüntüler, mekansal ve zamansal değerlendirmeyi yapmak amacıyla bildiri içinde yer alacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mimarlık, Mekan, Sinema, Sinemada İmge, Kurgu, Hareket
|
