Mekânsal ayrışma, toplumsal grupların birbirlerinden uzaklaşarak farklı mekânlarda yaşama talepleri sonucunda görülebilmektedir. Bu talepler neticesinde kentin belirli bir bölgesinde gelir seviyesi, etnik kimlik ve demografik olarak benzeşen gruplar yığılmaktadır. Kent farklı ihtiyaçları ve beklentileri olan homojen gruplardan müteşekkil bir yapıya sahip olmaktadır. Katmanlaşmış ve kendi içerisinde homojenize olmuş sosyal odaklar mekânsal olarak da kentte görünürlük kazanmaktadır. İnsanların “ötekilerden” ayrılma tavrı ile şekillenen mekânsal ayrışma, bazı durumlarda kamu kurumlarının müdahalesiyle sosyal ayrışma ile paralel ya da ondan önce varlık gösterebilmektedir. Uşak kent merkezinden geçerek Manisa ve İzmir’e bağlanan E96 Karayolu’nun da kent üzerinde sosyal ayrışmayı tetikleyici bir unsur olarak mekânsal ayrışmaya neden olduğu gözlemlenmektedir. Bu çalışmada Uşak kentini ikiye bölen ve yaya erişimini kısıtlayan E96 karayolunun mekânsal ayrışmadaki rolü incelenmektedir.
Çalışma kapsamında nüfusu 2020 yılı itibariyle 360 binin üzerinde olan Uşak kentinin yapısı ve E96 Karayolu’nun yapımı ile gerçekleşen değişim incelenmektedir. Kentin kuzey ve güneyindeki ekonomik, demografik farklılıklar fotoğraflar ve internet verileri yardımıyla tespit edilmektedir. Mekânsal ayrışma teorileri, Uşak kenti bağlamında tartışılmaktadır. Mekânsal ayrışmanın kenti bölmesi ancak belirli bir bölgeyi soylulaştırarak Uşak için vitrin olabilecek nitelikte bulunması durumu değerlendirilmektedir. Çalışmanın Uşak ile ilgili sosyal ayrışma, ötekileştirme ve soylulaştırma gibi sosyolojik durumları araştıran mimarlık, kent planlama ve sosyoloji alanındaki araştırmalara örnek olabileceği öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mekânsal Ayrışma, Uşak, E96 Karayolu
|
