Endüstri Devrimi ile toplumların hayatına giren birçok endüstri yapısı zaman içerisinde var olan işlevinin yetersizliği ya da kullanılmaması sebebiyle âtıl duruma gelmiştir. Endüstri Mirası olarak nitelendirilen, tarihi değeri olan bu yapıların gelecek nesillere aktarılması amacıyla yeniden işlev kazandırılarak koruma altına alınması toplumlar için büyük önem arz etmektedir. Çalışma kapsamında endüstri devriminin ortaya çıkardığı yeniliklerin mimari anlamda yaşattığı gelişimler ile bu gelişmelerin Osmanlı ve Türkiye mimarisi üzerindeki etkilerine değinilecektir. Endüstri mirası kavramı incelendikten sonra yeniden işlevlendirme yöntemi ile sanat ve kültür alanında topluma kazandırılmış endüstri mirası örnekleri incelenecek, İstanbul gazhanelerinden Dolmabahçe, Yedikule, Nakkaştepe gazhanelerinin tarihine ve günümüzdeki hallerine değinilecek, Hasanpaşa Gazhanesi’nin detaylı incelemesi neticesinde endüstri mirası yapıların kent belleği üzerindeki etkisi Hasanpaşa Gazhanesi üzerinden incelenecektir.
Hızlı bir kentsel dönüşüm ve devinim yaşadığımız günümüz şartlarında kent içinde yaşayan bireylerin mekânsal deneyimlerinde yaşadıkları değişimler kent belleğini zedelemektedir. Önem derecesine bağlı olarak bazı mekânların korunması gündeme gelirken, endüstri mirası yapılarının korunması geri planda kalmaktadır. 19. yüzyıl teknolojisini yansıtan en önemli endüstri mirası yapılarından olan Hasanpaşa Gazhanesi işlevini yitirdikten sonra farklı işlevler için kullanılmış olsa da yapının kendi işlevinden çok uzaklaşılmış, süreç içerisinde kullanım dışı kalması sonucunda âtıl duruma gelmiştir. Çevre halkı, belediye ve üniversite iş birliği ile 20 senelik bir proje süreci ardından Hasanpaşa Gazhanesi aktif bir kamusal alan olarak Müze Gazhane adıyla yeniden işlevlendirilerek halkın hizmetine sunulmuştur. Bu çalışmanın amacı endüstri mirası yapılarının kent için önemine, kent belleği ve kolektif belleğe olan etkisine değinmek, bu bağlamda kamusal alan olarak yeniden işlevlendirilen endüstri mirası yapısı Hasanpaşa Gazhanesinin kent belleğine olan etkisini araştırmaktır.
Anahtar Kelimeler: Endüstri Mirası, Yeniden İşlevlendirme, Kent Belleği, Kolektif Bellek, Sürdürülebilirlik
|
