Türkiye’de 1963 yılından bugüne kadar toplam 11 kalkınma planı hazırlanmıştır. Kalkınma planları, Ülkenin sosyo-ekonomik açıdan gelişmesini sağlamak amacıyla ekonomik, sektörel, sosyal ve kültürel alanda politika ve hedefler belirlemektedir. Beş yılda bir hazırlanan bu planlar, Türk planlama siteminin en üst ölçekli planı olup mevcut durumu ortaya koymanın yanı sıra ulusal politikalar geliştirilmekte ve belirlediği strateji ve hedeflerle alt ölçekli planlama çalışmalarına yol göstermektedir. Dolayısıyla planlarda öngörülen ulusal ve bölgesel projelerin, yatırım teşviklerinin ve üretim alanlarının mekânı dönüştürmesi beklenmektedir. Planlardan beklenen bir diğer konu ise Dünyada planlamaya yaklaşımda yaşanan olumlu gelişmeleri ve öne çıkan kavram ve değerleri içermesi ve bu kapsamda kararlar almasıdır. Ancak Türkiye’nin üst ölçekli ilk planı olan kalkınma planları uygulanamamaktadır. Çünkü kalkınma planları, plan dönemi sonunda amaçlarının büyük bir kısmına ulaşamamaktadır. Her bir plan, kendisinden bir önceki planın amaçlarına ulaşamadığı ancak kendisinin ulaşacağı iddiasıyla başlamaktadır. Dolayısıyla kalkınma planlarının gerçekliğe dönüşebilmesini engelleyen sorun alanlarını çözmek gerekmektedir. Bu kapsamda çalışma, her bir kalkınma planında bahsedilen kavram ve tanımlamaları; hedefi belirlenen sektörleri ve ayrıntılı işlenen sektörlerin değişimini; hedeflenen projelerin mekânsal düzeydeki karşılığı olup olmadığını; planda önerilen kurum ve yasaları ve bu kurum ve yasaların oluşturulup oluşturulmadığını ve sürekliliğinin sağlanıp sağlanamadığını incelemiştir. Bu sayede çalışma, Türk planlama sisteminin üst ölçekli planı olarak günümüze kadar uygulanan on kalkınma planı ile yakın tarihte uygulamaya geçen on birinci kalkınma planını planlamanın sürekliliği kapsamında değerlendirmiştir. Çalışma, on bir kalkınma planını planlama hiyerarşisi kapsamında değerlendiren bir arşiv çalışması olmasının yanı sıra kalkınma planlarının birer rapor olmak yerine mekânsal karşılığı olan üst ölçekli eylem planları olabilmesi konusunda öneriler getirerek planlama literatürüne katkı koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: kalkınma planları, planlama sınırları, şehir planlama

Keywords: