Kişiye özel tasarım ihtiyacı olmaksızın, tüm insanlar tarafından mümkün olan en geniş ölçüde kullanılabilen ürün, hizmet ve ortamların tasarımı Evrensel Tasarım/ Herkes için Tasarım/ Kapsayıcı Tasarım olarak adlandırılmaktadır. Bu tasarım yaklaşımının ilkelerine göre inşa edilmiş yapı, herhangi bir adaptasyona gerek duyulmaksızın tüm bireyler tarafından kullanımını sağlar. Günümüzde tasarlanan yeni yapılar bu ilkeleri büyük bir ölçüde karşılamaktadır. Ancak bugün tarihi değere sahip yapılar, yapıldıkları dönem itibarı ile fiziksel veya zihinsel farklığı bulunan bireyler göz önüne alınmadan, belirli bir standart insan figürü üzerinden tasarlanmıştır. Çoğu tarihi yapıda engelli bir birey ya ikinci bir girişten yapıya erişim sağlamaktadır ya da hiç erişememektedir. Tarihi yapılar söz konusu olunca koruma ilkeleri ve ek yönetmelikler devreye girmekte, bu durum da yapılabilecek müdahaleleri oldukça kısıtlamaktadır. Bu nedenle tarihi yapıda yapılacak her olası müdahale hem koruma hem de evrensel tasarım ihtiyaçlarını bütüncül bir şekilde ele almalıdır. Bu kapsamda ülkemizde yürürlükte olan ilgili kanun, yönetmelik, standartlar ve denetleme formları incelenmiş ve konuya katkı sağlanması gereken noktalar olduğu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda çalışma kapsamında; tarihi yapılarda yenilikçi, yaratıcı ve bilimsel çözümler üretilmesi gerekliliğinden yola çıkılarak dünya üzerinde sözü edilen özellikteki yapılar için gerçekleştirilen tasarımlar, evrensel tasarım ilkelerinin ne şekilde ele alındığı, bu ilkelerin sağlanamadığı durumlarda ise erişilebilirlik standartlarını sağlayabilmek için gerçekleştirilen önceliklendirmeler incelenmektedir.(Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın yüksek lisans tezinden üretilmitir.)
Anahtar Kelimeler: Tarihi Çevre, Tarihi Yapı, Evrensel Tasarım, Herkes için Tasarım, Kapsayıcı Tasarım
|
