Mekânları, içinde bulundukları toplumun koşulları, daha detaylı bir ifadeyle; ekonomik, kültürel, politik/ideolojik yapılanması biçimlendirir, değiştirir ve dönüştürür. Karşılıklı olarak, mekânlar da içinde bulundukları toplumu etkiler ve değiştirir. Toplumsal yapıdaki değişim, kentlerde olduğu gibi, kırsal yerleşimlere de yansımakta, gündelik hayatı ve mekânları yeniden biçimlendirmektedir. Çanakkale’nin Ayvacık ilçesine bağlı olan ve antik çağlardan itibaren farklı din ve kültürlere ev sahipliği yapan Adatepe Köyü, tamamı koruma altına alınan ilk köylerden (T.C. Kültür Bakanlığı BKTVKK 27.12.1992 tarih ve 2900 sayılı kararı) biridir. 1980’li yıllarda büyük kentlerden göç almaya başlayan Adatepe’de, günümüzde evlerin işlevleri değişmekte ve restorasyon çalışmalarının sayısı giderek artmaktadır. Yerel halk, bir yandan yüksek restorasyon maliyetleri, öte yandan ev alım taleplerindeki artışlar nedeniyle, evlerini mevcut değerlerinin çok üstünde satmakta ve köylerini terk etmektedir. Bu çalışmada, toplumsal yapıdaki değişimin Adatepe Köyü’nün mekânsal yapılaşması ve köyün konutları üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında köyün mekânsal biçimlemesindeki değişim süreci, toplumsal yapısı temelinde irdelenmekte ve köy evlerinin mekânsal analizi yapılmaktadır. Geçmişten günümüze kadarki süreçte Adatepe Köyü’nün gündelik hayatı ve yapılaşması irdelenerek rölöve çizimleri üzerinden evlerin mekânsal incelemesi yapılmış, bu çalışmalar; analizler, yerinde gözlem ve sözlü görüşme yöntemleri ile desteklenmiştir. Araştırmada, değişen yapıya koşut olarak, köyün gündelik hayatının ve demografik yapısının önemli ölçüde değiştiği, köy evlerinin bir kısmının ticari işlevlere dönüştüğü, restorasyonların görece başarılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Geleneksel Konut/Ev, Adatepe Köyü, Toplumsal Yapı, Mekânsal Değişim
|
