Dokumacılık, insanlık tarihi kadar eski olan, coğrafi şartları ve diğer etkenlere bağlı olarak ihtiyaçları karşılamak amacıyla yapılan, zaman içerisinde gelişerek günümüze kadar devam eden, üzerinde yer alan motifleri ve dokumada kullanılan teknikleriyle bir sanata dönüşmüştür. El dokumacılığı Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yüzyıllardan beri süregelen bir ata sanatıdır. Dokunduğu bölgenin iklim şartlarına bağlı olarak yün, kenevir, pamuk ve ipek ipliğin kullanıldığı bu ürünler, çeşitli coğrafyalarda kendine has özellikler taşıyan ve Anadolu insanının Orta Asya’dan getirdiği zengin kültürün devamlılığını sağlaması açısından önemlidir. Orta Asya ve Anadolu’da yüzyıllarca düzen kurmuş olan Türkler, yün, tiftik, pamuk, ipek, keten gibi hammaddeleri kullanarak çadırını, çuvalını, halısını, kilimini, heybesini, eyerini, beşiğini ve giysisini dokumuştur.
Çalışmanın konusunu Trabzon’un Şalpazarı ilçesinde Yücel Kaya’nın el sanatlarını koruma ve kaybolmasını engellemek amacıyla bölgede daha önce kullanılan ancak gelişen teknoloji ve ihtiyaçların değişmesiyle birlikte giderek azalan dokuma ürünleri bir araya getirme çabaları sonucunda oluşan koleksiyonunda yer alan ve Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde çuha ya da kepenek olarak bilinen “çekmen” oluşturmaktadır.
Şalpazarı ilçesi, Orta Asya’dan göç ederek gelen ve Oğuz boyundan olan Çepnilerin yerleştiği, geleneksel el sanatlarının ve Çepni yaşam kültürünün günümüzde de değişmeden devam ettirildiği nadir yerlerden biridir. İlçede geleneksel kıyafetlerin dokunduğu ve özellikle pazarın kurulduğu günlerde kullanıldığı bölgeye yapılan araştırma gezilerinde de gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dokuma, Kirkitli havsız dokuma, Çözgü yüzlü dokuma, Çekmen
|
