Küreselleşme ve gelişen teknoloji ile birlikte günümüz kentlerinin gece de gündüz kadar yaşayan kentler olduğu görülmektedir. Kentlerin bu değişen yaşam kurgusu düşünüldüğünde, aydınlatma konusu önemli bir yere sahiptir çünkü kentin gece yaşamının var olabilmesi ve gelişmesi için ışık faktörü, temel faktörler arasında yer almaktadır. Günümüzde önemli bir kentsel tasarım parametresi olarak değerlendirilen yapay aydınlatma uygulamaları, kentsel mekanların işlevsel olarak kullanılabilmesi için gerekli görme koşullarını oluşturduğu gibi kullanıcıların mekan algısını da büyük ölçüde etkilemektedir. Kentsel mekanlar, çeşitli organlar ile birlikte birçok farklı şekilde algılanabilmektedir ancak bu algılama biçimlerinden en önemlisi görsel algılamadır. Görsel algılamanın ön koşulu ise mekan içerisinde yeterli ışıklılığın var olmasıdır. Kentsel mekan bileşenlerini oluşturan bileşenler, belirli formlar ile sabitlenmiş yapı düzenlerini barındırmaktadır. Aydınlatma uygulamaları, bu sabit düzenlerin anlık değişimlerine olanak sağlayıp mekanın ve bileşenlerinin çeşitli şekillerde algılanmasına yol açabilmektedir. Işığın niceliksel ve niteliksel özellikleriyle, aydınlık ve karanlık arasındaki ilişkilerin düzenlemesinin kentsel mekan üzerindeki etkisi; psikolojik, sosyolojik ve estetik yönleriyle incelenmiştir. Aydınlatmanın psikolojik etkileri; kullanıcılarda oluşan duygu değişimleri, kullanıcının çevreyi tanımlayabilmesi, yönlendirilmesi ve güvende hissedebilmesiyle ilgilidir. Sosyolojik etkiler, yapay aydınlatma uygulamalarının, gece hangi mekanların görünmesine ya da kullanılmasına olanak sağladığı ve uygulama hiyerarşisi gibi konuları barındırmaktadır. Estetik etkiler ise kullanıcının mekan düzenini tanıyabilmesi, mekanların ayrışabiliyor olması ve aydınlatmanın oluşturduğu görsel efektler ile ilgilidir. Aydınlatma ile sağlanan, mevcut kentsel mekanlarda farklı atmosferler yaratabilme potansiyeli, kentsel mekan tasarımında yenilikçi yaklaşımlara sebep olabilmektedir. Bu bildiri, YTÜ Mimarlık Anabilim Dalı, Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programın’ da hazırlanan kent ve yapı aydınlatmaları arasındaki ilişkiyi konu edinen tez çalışmasından üretilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yapay Aydınlatma, Kentsel Mekan, Mekan Algısı
|
