Dünya nüfusunun hýzla artmasý, mevcut bina stokunun gün geçtikçe çoðalmasýna, yapýlý çevrenin geniþlemesi de sýnýrlý ve doðal kaynaklarýn ayný oranda azalmasýna neden olmaktadýr. Yeni bina üretimi için gerekli olan kaynaklarýn yeterli olmamasý durumunda insanlar yeni gereksinimlerini âtýl ve eskiyen binalardan karþýlamaya yönelmektedir. Böylece artan bina gereksinimlerinin bir kýsmý giderilebildiði gibi, zamanla eskiyen bina stoku yeniden faydalý hale gelmektedir. Ayrýca yýkýp yeniden yapma anlayýþýnýn neden olduðu sosyo-kültürel, ekonomik ve çevresel yýpranmalarýn önüne geçilmesi de önemlidir. Bu çalýþma; çeþitli nedenlerden dolayý iþlevini kaybeden ve terk edilen âtýl binalarýn optimum performansla yeniden kullanýmlarýný bütüncül bir yaklaþýmla irdeleyerek, mevcut durumun uyarlanabilirlik potansiyelini ortaya koymayý amaçlamaktadýr. Yapýlan literatür araþtýrmasýnda uyarlanabilirlik potansiyelini yönlendiren etmenler; konum, tasarým, teknoloji ve kullanýþlýlýk olarak belirlenmiþtir. Böylece binalar sadece fiziki bir nesne olarak deðil farklý yönleriyle deðerlendirilerek kapsayýcý bir bakýþ açýsýyla ele alýnabilecektir. Elde edilen bilgiler alan çalýþmasý yapýlarak test edilmiþtir. Alan çalýþmasý; Muðla ili Menteþe ilçesinde yer alan terk edilmiþ eski bir dispanser binasýnda gerçekleþtirilmiþtir. Bina; belirlenen ölçütler üzerinden üçlü ölçekte “düþük”, “orta” ve “yüksek” olarak deðerlendirilerek yeniden kullanýlabilirliði tartýþýlmýþtýr. Elde edilen bulgular ile binanýn güçlü ve zayýf yönleri ortaya konarak, yeniden kullaným için olasý müdahale seçenekleri belirlenmiþtir. Araþtýrma ve ortaya koyulan sonuçlar âtýl kalan binalarýn yeniden kullaným seçenekleri için yol gösterici olacaktýr.
(Bu çalýþma 2. sýrada yer alan yazarýn danýþmanlýðýnda hazýrlanan 1. sýrada yer alan yazarýn “Bina planlama sürecinde uyarlanabilir yeniden kullaným için karar modeli” baþlýklý tez çalýþmasýndan üretilmiþtir.)
(Çalýþmanýn bilimsel açýdan uygunluðu, Yýldýz Teknik Üniversitesi, Sosyal ve Beþerî Bilimler Akademik Etik Kurulu tarafýndan 25 Mayýs 2022 tarihinde 2022.05 numaralý kararý ile onaylanmýþtýr.)
Anahtar Kelimeler: Âtýl binalar, Uyarlanabilir Yeniden Kullaným, Bina Stoku, Yeniden Kullaným, Dispanser Binalarý.
|
