Öz: Osmanlý’nýn son dönemi ile Cumhuriyet’in ilk yýllarýný kapsayan, sosyal ve kültürel açýdan köklü deðiþikliklerin yaþandýðý bir ortamda geliþen Birinci Ulusal Mimarlýk Akýmý, bünyesinde barýndýrdýðý yapýlar ve bu yapýlarýn dönemin mimari anlayýþýný yansýtan özellikleri ile mimarlýk tarihimizde önemli bir yere sahiptir. Bu dönemde, ülkede diðer kamu yapýlarý ile birlikte eðitim yapýlarý yoðun olarak inþa edilmiþtir. Bu yapýlar arasýnda Konya kentinde yer alan tescilli eðitim yapýlarýndan olan Konya (Gazi) Lisesi ve yapýnýn özgün iþlevsel sistemleri bu araþtýrmanýn kapsamýný ve konusunu oluþturmaktadýr. Çalýþmanýn amacý Konya (Gazi) Lisesi özelinde, Birinci Ulusal Mimarlýk Dönemi eðitim yapýlarýnda ýsýtma, soðutma, havalandýrma, temiz ve atýk su sistemleri ile akaçlama sistemlerinden oluþan özgün iþlevsel sistemlerin tespit edilmesi, tanýnýrlýklarýnýn arttýrýlmasý ve sürdürülebilir korumalarýnýn saðlanmasýdýr. Arazi çalýþmasý, literatür ve arþiv taramasý, araþtýrmada kullanýlan baþlýca yöntemler olmuþtur. Araþtýrma sonucunda, örneklem olarak seçilen yapýda pasif, doðal sistemlerin yoðun olarak kullanýldýðý, bir kýsmýnýn özgün detay ve özelliklerini koruyarak günümüze ulaþtýðý anlaþýlmýþtýr. Yapýnýn inþa edildiði alanýn topoðrafya, iklim, güneþ, hakim rüzgar gibi fiziksel çevre verileri yoðun bir þekilde dikkate alýnmýþ ve yönlenme, yapý açýklýklarý, kat yükseklikleri, cephe elemanlarýnýn düzenlenmesiyle iþlevsel sistemlerin doðal yollarla çözümlenmesine özen gösterilmiþtir. Bu sistemlerin iyi anlaþýlmasý ve tespit edilmesi, günümüz çaðdaþ yapýlarýna ýþýk tutmasý ve uyarlanma potansiyellerinin araþtýrýlmasý açýsýndan önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Birinci Ulusal Mimarlýk Dönemi, Eðitim Yapýlarý, Ýþlevsel Sistemler, Konya (Gazi) Lisesi
|