Mimarlýk pratiði; her dönemde olduðu gibi günümüzde de öncü teorisyenler tarafýndan, yapýlý çevremizin geleneksel anlam ve anlayýþýný temel alarak, henüz ortaya konulmamýþ mimari üsluplarýn mümkün olan en geniþ boyutlarýyla araþtýrýlmasý üzerinden ilerlemektedir. Bunun için alanýn teorisyenleri, ilk bakýþta ana akýmla uyuþmayan ama yeni düþünce ufuklarý açan kavramlar üretirler. Bu çalýþmanýn odak noktasýný teþkil eden, mimarlýk kuramcýsý Bernard Tschumi tarafýndan ortaya atýlan ‘ihlal’ (transgression), böyle bir kavram olarak ele alýnmýþtýr. Ýki dünya savaþý sonrasýnda her alanda yeni fikirler üretilerek içine düþülen bunalýmýn aþýlmaya çalýþýltýðý dönem, mimarlarýn da modern mimariye alternatifler aradýðý bir dönemdir. 68 kuþaðý ortamýnda yetiþen teorisyen ve uygulamacý mimar Bernard Tschumi‘ nin 1976 yýlýnda kaleme aldýðý “Mimarlýk ve Ýhlal” (Architecture & Transgression) makalesinde dile getirdiði mimari fikirleri, dönemin arayýþlarýndan beslenmiþtir. Bu çalýþma kapsamýnda, Tschumi‘ nin ‘ihlal’ manifestosunun mekân üzerinde devrimci bir potansiyel oluþturabilecek arayýþlarýný kavramlar üzerinden deðerlendirip, onun 1976 yýlý sonrasý inþa ettiði mimari projelerde geri okuma yaparak bunu ne ölçüde uygulayabildiði incelenmiþtir. Böylece kavram ve deneyim ara kesitinde yapýlan mekânsal okumalara yalnýzca düþünsel deðil ayný zamanda deneyimsel bir zemin üzerinde yaklaþýlmasýna imkân tanýnmýþtýr. Çalýþmada mimari alanda gerçekleþtirilen sonraki dönem ‘ihlal’ örneklerinin kavram karþýlýklarý, Tschumi‘ nin ele aldýðý kavramlarla karþýlaþtýrýlarak deðerlendirilmiþtir. Böylece ‘ihlal mimarlýðý’ kuramýna dair en geniþ kavram cetveli oluþturulmasý amaçlanmýþtýr. Bu kavramsal cetvel aracýlýðýyla, hem mimarlýkta ‘ihlal’ kavramýna dair söylemin mekânsal karþýlýðýnýn test edilmesi, hem de ileride gerçekleþtirilecek benzer arayýþlarýn kavramlar aracýlýðýyla üretilebilmesine örnek oluþturmasý hedeflenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Ýhlal, mekân, potansiyel, manifesto, kavram, mimari.
|
