Boðaziçi yalýlarý, geleneksel Türk evinin uzantýlarý olup, özellikle suyla kurduðu iliþkinin mimariye olan etkisi ile kendine has bir yapý karakteri oluþturmuþtur. Ýstanbul Boðazý kýyýsýnda günümüze ulaþan en erken tarihli yalýdan (17.yy.) itibaren yüzyýllara yayýlan süreçte son derece uyumlu bir doku oluþturan bu yapýlar kullanýcýnýn ekonomik gücüne, ulaþýmdaki ve yapým tekniklerindeki geliþmelere, topografyaya ve dönemin þehircilik nizamlarýna uygun olarak kendi içinde birtakým farklýlýklar göstermektedir. Ayrýca, Türk Evi’ni oluþturan temel mekanlar kullanýlmaya devam ederken, Boðaziçi sosyal ve kültürel yaþamýnýn etkisiyle yeni birimler konutlara ve/veya yerleþim alanlarýna dahil edilmeye baþlanmýþtýr. Yüzyýllar içinde oluþmuþ olan bu zengin mimari hakkýnda ise çeþitli yayýnlar yapýlmýþ olup en kapsamlýlarý þüphesiz Orhan Erdenen ve Sedad Hakký Eldem’e aittir. Yazarlar tarafýndan Boðaziçi yalýlarý incelenmiþ, harem, selamlýk, sofa, merdiven ve cephelerine ait özellikler ile yapýlarýn topografyadaki konumlarý gibi temel unsurlar üzerinden tanýmlar ve gruplandýrmalar yapýlmýþtýr. Bu çalýþmada ise bunlarýn yaný sýra hamam, limonluk, mehtabiye köþkü ve kayýkhane birimleri de ele alýnarak yerleþim planýndaki konumlarý tespit edilmiþtir. Sonuç olarak çalýþmada, Boðaziçi yalýlarýnýn günümüzde çok daha kolay fark edilen cephe özellikleri ile deðil tüm yerleþim alanýnýn kullanýmýyla özgün ve zengin bir çeþitliliðe sahip olduðu vurgulanmakta, tüm bu kurgunun korunmasý gereken önemli bir deðer olduðu, bu nedenle her yalýnýn kendi baðlamýný oluþturduðu yerleþim alanýnýn tüm mekanlarý ile bütüncül olarak ele alýnmasý gerektiði görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Boðaziçi, Yalý, Mehtabiye Köþkü, Kayýkhane
|
