Günümüzde geliþtirilen yeni teknolojilerle dayanýmý yüksek hafif çelikler üretilmekte, böylece
soðukta þekil verilmiþ çelik elemanlarýn kullaným alanlarý daha da geniþlemektedir. Soðukta þekillendirilmiþ çelik elemanlar, et kalýnlýklarý hadde profillere göre çok küçük olan, kullaným alanlarý ülkemizde
de gittikçe yaygýnlaþan hafif çelik yapý elemanlarýdýr. Soðukta þekil verilmiþ elemanlar ülkemizde birçok
alanda kullanýlmalarýna raðmen direkt olarak ulusal bir yönetmeliði bulunmamaktadýr. Bu çalýþmada,
Türkiye Bina Deprem Yönetmeliði (TBDY) 2018’in atýfta bulunduðu AISI S100-16 Ek-1 standardýndaki
dizayn esaslarý kullanýlmaktadýr. Çalýþmadaki profillerin eksenel basýnç dayanýmlarý hesaplanýrken AISI
S100-16 standardý, yük kombinasyonlarý için “Yük ve Dayaným Katsayýlarý ile Tasarým” (YKDT) yöntemi
kullanýlmýþtýr. Soðukta þekil verilmiþ çelik yapý elemanýnýn sürekli desteklendiði ve elemanýn burkulma
davranýþý ile sýnýr durumuna ulaþmadýðý ve elemanýn akma sýnýr durumunun etkili olduðu kesitlerde;
elemanýn enkesit alaný arttýkça dayanýmýnýn arttýðý gözlenmiþtir. Elemanýn enkesit alaný profilin
üretildiði plakanýn et kalýnlýðý ile saðlanmaktadýr. Kritik burkulma yükü belirlenirken; eðilmeli burkulma,
burulmalý burkulma, yerel burkulma ve çarpýlmalý burkulmadan elde edilen karakteristik basýnç kuvveti
dayanýmýndan en düþük olan deðer, elemanýn dayanýmýný belirlemektedir. Bu yüzden çalýþmada; farklý
en kesite sahip soðukta þekil verilmiþ Z geometrili elemanýn, farklý sýnýr durumlarýndaki burkulma davranýþý ayrý ayrý tahkik edilmiþtir. Bu çalýþmada, hafif çelik yapýlarda yaygýn þekilde kullanýlan farklý kesit
boyutlarýna sahip 34 adet soðukta þekillendirilmiþ Z geometriye sahip profilin eksenel basýnç dayaným
deðerleri bulunmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Z Profil, Hafif Çelik Yapý, Eksenel Basýnç Dayanýmý
|