Çalýþmanýn konusu olan Ereðli (Konya) tren garý ve hizmet yapýlarý 1903 yýllýnda anlaþmasý yapýlan Baðdat Demiryolu’nun bir istasyonu olarak inþa edilmiþtir. Konya’dan gelen trenin, Çukurova’ya baðlanmak için aþmasý gereken Toroslardan hemen önceki duraðýdýr. Kentin, bölgeyi Akdeniz’e baðlayan Sertavul Geçiti ile olan iliþkisinden kaynaklanan önemini pekiþtiren bu yeni baðlantý kente yapýlan yatýrýmlarý da etkilemiþtir. Nitekim, Cumhuriyet’in ilk beþ yýllýk kalkýnma planý ile 1937’de kurulan Sümerbank Ereðli Bez Fabrikasý’nýn bu kente yer almasýnda garýn etkisi kuþkusuz bulunmaktadýr. Ayrýca, fabrika ve lojmanlarý kentte, gar sahasý ile kolay iliþki kurulmasýna olanak saðlayan bir alana inþa edilmiþtir. Kuzeydoðu-güneybatý doðrultusunda geniþleyen bu alanýn kent planý üzerindeki etkisi kentin ana aksýný oluþturan caddesinin gar sahasý hatta doðrudan gar binasý ile son bulacak þekilde planlanmýþ olmasýnda da görülür. Alanda yer alan gar binasý, iki adet lojman, lokal ve tuvalet yapýsý lineer iki sýra oluþturacak þekilde kurgulanmýþtýr. Yapýlar, mimari özellikleri bakýmýndan Adana-Konya tren hattýnda yer alan diðer istasyonlardaki gar binalarýnýn tipolojik özelliklerini taþýyan ancak tamamen aynýsý olmayan plan ve cephe kurgularýna sahiptirler. Aðýr müdahaleler görmeden bakýmlarýnýn yapýlmasý sayesinde yapýlarýn cephe düzenleri, plan kurgularý, malzeme ve yapým tekniklerinin özgünlüðü büyük ölçüde korunarak günümüze ulaþmýþtýr. Çalýþma, korunmasý gereken kültür varlýðý olan Ereðli gar yapýlarýnýn mimari özelliklerinin yanýnda, özellikle Baðdat Demiryolu hattýnýn ve Ereðli’nin geliþimine katkýsýyla kent tarihinde mimari ve baðlamsal önemli bir parçasýný oluþturduðuna vurgu yapmaktadýr. Bu amaçla yapý arþiv belgelerinden ve teknik çizimlerden yararlanýlarak kent ve yapý ölçeðinde ele alýnmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ereðli Tren Ýstasyonu, Gar Yapýlarý, Baðdat Demiryolu
|
