Öz: Gaziantep 1516 yýlýnda Osmanlý idaresine geçtikten sonra ticaret merkezi olarak güçlenmiþtir. Özellikle Halep yoluna baðlanan ve Uzun Çarþý olarak adlandýrýlan bölgede farklý üretici ve tüketici gruplarýna hizmet eden iþlevsel ayrýma sahip hanlar ve bedestenler yer almaktadýr. Zengin bir ticari yapýsý olan Gaziantep’te hanlar Osmanlý döneminde inþa edilmiþlerdir. Hanlar ticari amaçla inþa edilmiþ ve seyahat eden yolculara, kervanlara ev sahipliði yapmýþtýr. Günümüze kadar gelen han sayýsý 16 iken geçmiþte Antep genelinde 31 hanýn bulunduðu bilinmektedir. Zamanla yok olan, yangýnda hasar gören veya atýl duruma terk edilmiþ olan hanlarýn bir kýsmý yýkýlarak yok olmuþ bir kýsmý ise zamanla deðiþikliðe uðrayarak günümüze kadar ayakta kalabilmiþtir. Gaziantep’in kale çevresinde hanlar bölgesi olarak adlandýrýlan bölge dýþýnda bulunan tek haný olan Bayazhan, yapýyý yaptýran Bayaz Ahmet Efendi’nin Halep’te kaldýðý ve beðendiði bir hanýn aynýsýný kendi arazisi üzerine yaptýrmak istemesiyle, Ahmet Efendi’nin Ermeni ortaðý ile birlikte inþa edilmiþtir. Tam simetrik olan yapýnýn doðu kýsmý Bayaz Ahmet Efendi, batý kýsmý ise Ahmet Efendi’nin Ermeni ortaðý tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. 1904 yýlýnda yapýmýna baþlanan han 1909 yýlýnda tamamlanmýþtýr. Kuruluþundan beri farklý iþlevlerde kullanýlan han, geçirdiði restorasyon çalýþmalarý sonucunda, üst katý kent tarihine hizmet eden Bayazhan Kent Müzesi’ne dönüþtürülmüþtür. Bayazhan’ýn zemin katý ise özel bir iþletme þirketi tarafýndan; restaurant, meyhane, pub, konser alaný gibi yeme içme ve eðlence mekânlarý olarak iþletilmektedir. Bayazhan geçmiþten günümüze; Antep savunmasýnda Ýngiliz karargâhý ve hapishanesi, ilk sinema filmi gösterim alaný, tekel binasý, eðlence merkezi ve kent müzesi gibi iþlev deðiþikliklerine uðramýþtýr. Bu çalýþmada günümüze kadar farklý iþlevlerde kullanýlan Bayazhan’ýn geçirdiði restorasyon süreci ele alýnacak, günümüz kullanýmý ve iþlev deðiþikliði üzerine bir deðerlendirme yapýlacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Gaziantep, Bayazhan, Restorasyon, Ýþlev Deðiþikliði, Kent Müzesi
|
