Günümüz kentleri, baþta kötü hava kalitesi, gürültü ve trafik sýkýþýklýðý olmak üzere pek çok çevresel stres belirtileri yaþamaktadýr. Ayný zamanda, kentsel büyümenin etkisiyle arazinin tüketilme hýzý ve bozulmasý da küresel ölçekte büyük bir endiþe kaynaðýdýr. Çevre kalitesini düþüren geliþmelere karþý kentsel yeþil alan kurgusu, kentleþmenin kentsel ýsý adasý, sera gazý emisyonlarý gibi olumsuz etkilerini sürdürülebilir bir þekilde azaltma, kentsel yaþam kalitesini artýrma, kent ekosistemini dengeleme ve ulaþým talebini azaltma yönünde güçlü bir potansiyele sahiptir. Ayrýca kentsel yeþil sistem, ekolojik faydalarýnýn yanýnda kapsayýcý niteliðiyle sosyal etkileþim, kamu saðlýðý ve estetik yönlerden toplumsal pek çok role sahiptir. Bu baðlamda kentsel yeþil alan örüntüsünün zamansal deðiþimini araþtýrmak oldukça önemlidir. Bu çalýþmada, Kastamonu kent merkezinde yer alan yeþil alanlardaki mekânsal-zamansal deðiþimler, bütünleþik CBS ve fraktal analiz yoluyla belirlenmiþtir. Ýncelenen kent için, uzaktan algýlama görüntülerinden 2014, 2018 ve 2022 yýllarý için elde edilen kentsel yeþil alanlarýn örüntüsünü içeren haritalar üretilmiþtir. Hücresel öziþleme-Markov zinciri yöntemiyle 2026 ve 2030 yýllarý tahminleri yapýlmýþtýr. Ortaya çýkan deðiþimler alansal olarak analiz edilmiþtir. Ardýndan yeþil sistemin morfolojik fraktal boyutu, kutu sayma (Minkowski-Bouligand) yöntemi kullanýlarak nicel olarak analiz edilmiþtir. Analizlere göre, 2014 yýlýnda 1,216 olan fraktal boyutun 2030 yýlýnda 1,688’e ulaþacaðý öngörülmüþtür. Araþtýrma bulgularý çok boyutlu dinamiklerin etkisiyle büyüyen kentlerde yeþil alanlarýn fraktal yapýsýnýn da zenginleþeceðini ortaya koymaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Mekansal analiz, kentsel büyüme modeli, coðrafi bilgi sistemleri, hücresel öziþleme, uzaktan algýlama
|
