Yapýlarýn taþýyýcý sistemlerinde kullanýlan çelik malzemesi, yüksek sýcaklýkta iþlem görmüþ ve
soðukta þekil verilmiþ olmak üzere iki þekilde üretilmektedir. Soðukta þekillendirilmiþ çelik elemanlar,
et kalýnlýklarý sýcakta þekil verilmiþlere göre çok küçük olan ve soðukta þekil verilerek oluþturulan yapý
elemanlarýdýr. Çalýþmada, hafif çelik malzemesi kullanýlarak üretilmiþ altý farklý kesit boyutlarýna sahip
Z geometrili profil en kesit özellikleri kullanýlarak taþýyýcý sitemin dayanýmýnýn belirlenmesi için
hesaplamalar yapýlmýþtýr. Özellikle eksenel basýnç yükü etkisi altýnda bulunan taþýyýcý elemanlarýn
burkulma, burulma ve çarpýlma sabitlerinin hesaplanmasýnda profillerin enkesit özellikleri önemli
olmaktadýr. Soðukta þekil verilmiþ çelik yapý elemanýnýn sürekli desteklendiði, elemanýn burkulma
davranýþý ile sýnýr durumuna ulaþmadýðý ve elemanýn akma sýnýr durumunun etkili olduðu kesitlerde;
elemanýn enkesit alaný arttýkça dayanýmýnýn arttýðý gözlenmiþtir. Bu yüzden soðukta þekil verilmiþ
elemanlar gibi karmaþýk geometriye sahip elemanýn en-kesit deðerlerinin doðru yaklaþýmlar ile
bulunmasý elemanýn dayanýmýnýn belirlenmesinde en önemli faktör olmaktadýr. Bu çalýþma kapsamýnda
incelenen profillerin enkesit özellikleri, AISI S100-16 standardýnda verilen esaslarýna ve literatürde
bulunan iki yöntem dikkate alýnarak hesaplanmýþ ve eleman dayanýmlarý karþýlaþtýrýlmýþtýr. Çalýþmanýn
sonucunda, özellikle eksenel basýnç yükü altýnda bulunan elemanda oluþan burkulma davranýþýnda
etkili olan enkesit özelliklerinin karþýlaþtýrýldýðý 3 yönteminde yaklaþýk ayný deðerlere sahip olduðu
görülmüþtür. Özellikle çelik bir elemanýn boyuna ekseni (zayýf ekseni) etrafýndaki atalet momentinin
çok küçük olmasýndan dolayý ihmal edilmesi en-kesit özelliklerinin yaklaþýk olarak ayný çýkmasýna sebep
olmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Z Profil, Hafif Çelik Yapý, Eksenel Basýnç Dayanýmý
|