Kentler sadece fonksiyonu doðrultusunda içinde bireylerin eylemlerini sürdürmesine olanak tanýyan hacimler deðildir. Kent; algý, bellek, deneyim ve düþüncelerin varlýðý ile de bütünleþerek somut sýnýrlarýn ötesinde soyut sýnýrlara da sahip olabilmektedir. Kentsel mekanlar kullanýcýlarý tarafýndan algýlanýþ biçimlerine göre þekillenmektedirler. Kant “Mekân zihindedir” görüþü ile mekanlarýn soyut ve sezgisel kavramlar olduðunu belirtmektedir. Edward Soja ise mekân için “hem gerçek, hem sahtedir” ifadesini kullanmaktadýr. Kütlesel ve tasarýmsal özellikleri baðlamýnda algýlanabilir oluþlarý kentsel mekanlarý gerçek yaparken, mekanlarýn duyusal, psikolojik, deneyimsel, kültürel, ekonomik, sosyal ve ahlaki olgularla da algýlanabilir oluþu kentsel mekanlarý daha öznel kýlmaktadýr. Bu öznellik durumu kentlerin farklý bireyler üzerindeki algýsýný ve yorumlamasýný farklýlaþtýracaktýr. Bu durum sonucunda da her bireyin zihninde canlandýrarak deneyimlediði gerçek kent olgusu, bir diðeri için sahte olarak yorumlanabilecektir. Kentler, içinde yaþayan bireylerle anlam kazanýp yaþamaktadýrlar. Bireylerin kentsel deneyimleri, kentsel imgeler ve dinamikler ile birleþerek kentin kolektif belleðin ürettiði alanlar olarak algýlanmasýný saðlamaktadýrlar. Bu þekilde oluþan kentsel bellek ile de her bireyin zihninde oluþan kent imgeleri ve kimliði çeþitlilik gösterebilecektir. Kiþisel deneyim, zevk ve algýlarýn ötesinde ise kentlerin ve yapýlarýn formu, konumu, tasarým ve iþlevleri algýlanmalarýnda oldukça yüksek etkiye sahip olmaktadýr. Kentlerin dillerinin ve kimliklerinin oluþumu coðrafi, kültürel, siyasi ve toplumsal dinamiklerle iliþkili olabilmekte ve bu dinamikler ýþýðýnda þekillenmektedir. Türkiye ele alýndýðýnda, coðrafi konumu dolayýsýyla tarihsel süreçte çok fazla ve çeþitli medeniyetlere, kültürlere ev sahipliði yapmýþ olmasý, farklý bölgelerinde farklý iklimsel ve kültürel koþullara sahip olmasý sebebi ile zengin bir mimariye sahip olduðu görülmektedir. Bu sebepler baðlamýnda, bu çalýþma ile Türkiye’nin kentsel imgeye sahip olabilecek nitelikteki kentleri fenomenolojik iliþkiler baðlamýnda mimari form, algý ve deneyim açýlarýndan deðerlendirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Fenomenoloji, Kentsel Ýmge, Algý, Deneyim
|
