Konya 1940’lý yýllardan günümüze planlama geleneðini sürdürerek geliþen bir Anadolu kentidir. 1946 yýlýnda yapýlan ilk plan ve 1954 plan revizyonundan sonra hýzlý nüfus artýþý yeni bir imar planýný gündeme getirmiþtir. 1965 yýlýnda Ýller Bankasý tarafýndan yapýlan Türkiye’nin ilk planlama yarýþmasý aracýlýðýyla Konya kentinin imar planý elde edilmiþtir.
Türkiye’de kýrdan kente göç ve kýsmen sanayileþme olgusuyla ortaya çýkan hýzlý kentleþme döneminin ön plana çýkan sorunu, kentlerde dar gelirli iþçi ve memur kesimine, onlarýn ödeme güçleriyle uyumlu, yeterli sayýda konut saðlayabilmektir. 1965 yýlýnda yarýþmayý kazanan Yavuz Taþçý ve Haluk Berksan tarafýndan hazýrlanan ve 1966 yýlýnda onaylanan Konya Ýmar planý ile Konya kentinin “Gecekondu Önleme Bölgeleri” aracýlýðýyla geliþmesi öngörülmüþtür.
Ayný yýlda yürürlüðe giren 775 sayýlý Gecekondu Kanunun kapsamýnda planlanan 4 adet gecekondu önleme bölgesinin yapý kooperatifleri eliyle gerçekleþtirilmesi kararlaþtýrýlmýþtýr. Dar gelirli ailelere yönelik sosyal konut ihtiyacýnýn karþýlanmasýnýn yanýnda kooperatif modelinin benimsenmesi ile kentte gecekondu oluþumlarý engellenirken konut çevrelerinin sosyal bütünlüðünü saðlayan bir mekanizma ortaya çýkarýlmýþtýr.
Endüstrileþme döneminin etkisiyle 20. Yüzyýlýn baþlarýnda Avrupa’da ortaya çýkan konut kooperatiflerinin 1930’larda Türkiye’ye taþýnmasý ve ülkede uygulanan mesken politikalarý ile desteklenmesi bu modelin Türkiye’de hýzla yaygýnlaþmasýný saðlamýþtýr. Kooperasyon sistemi bir yandan konut üretim sürecinde katýlýmcý bir iþleyiþ ile konut çevrelerinin nitelikli geliþmesini saðlamakta, diðer yandan kullanýcýlarýn örgütlenmesi ile oluþan birliktelik sosyal konut çevrelerinin toplumsal bütünlüðünü oluþturmaktadýr.
Bu çalýþma ile Konya kentinde sosyal konut çevrelerinin geliþimi incelenirken, kooperatif modelinin bu çevrelerin mekânsal ve sosyal yapýsýna etkisinin tartýþýlmasý amaçlanmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Konut, Sosyal Konut, Kooperatif, Kentsel Tasarým
|
