Geçen Yýl Marienbad'da filmi, mekan, kurgu, imge ve hareket birlikteliðinde sinema tarihinde çok farklý bir örnek olarak adýndan söz ettirir. Film kurgu aþamasýnda yaratýlan iþitsel ve zamansal farklýlýklarla olduðu kadar mekan kavramýna da çok yeni bir bakýþ getirmekte, farklý olgulara dikkat çekerek izleyiciyi þaþýrtmaktadýr.
Filmde mekan, öteki üç oyuncu ile birlikte baþroldedir. Mekanýn film üzerindeki aðýrlýðý öteki oyunculara denk düþmekte, hatta zaman zaman mekan olgusu oyuncularý geri planda býrakmaktadýr. Barok mimari ve barok süslemelerin önem kazandýðý bu mekan, filmin duraðýn görünen iþleyiþine, bu üslubun devingen yapýsýný katmaktadýr. Barok mimarinin temelinde var olan illuzyonlar zaman zaman yanýltýcý görüntülerle ekraný kaplamaktadýr. Anlatýcýnýn Barok'ün illuzyon etkisine deðinmesi de filmde var olan, bilinçli yapýlmýþ baþka görsel yanýlgýlara da dikkat çekmektedir.
Henri Bergson'un felsefesinde gerçekliði algýlamanýn kilit noktasý "süre" diye verilir. Süre sezgi yoluyla sunulur ve imgelerle temsil edilir. Sinema, imgeye hareket, hareketin oluþabileceði bir uzam ve zaman kazandýrýr. Bütün bunlar sonucunda oluþan ise"sinematografik Ýllüzyon" dur. Bu çalýþmada -Alain Resnais'in yönetmenliðini yaptýðý- "Geçen Yýl Marienbad'da" filminde, Henri Bergson'un zaman anlayýþýnýn, çaðdaþ anlatý sinemasýnýn zaman boyut üzerindeki etkilerinin çözümlenmesi amaçlanmýþtýr. Bu amaç çerçevesinde, Henri Bergson'un süre ve bellek kuramlarý zaman ve sinema iliþkisi, çaðdaþ anlatý sinemasýnda zaman boyutunun yapýsý ve özellikleri deðerlendirilmektedir. Bu filmde yönetmen, yapýsalcý çözümleme yöntemi uygularken bir yandan da zaman ve mekan boyutu açýsýndan bir analizi yapmaktadýr. Bu analiz doðrultusunda Bergson'un zamana iliþkin görüþlerinin çaðdaþ anlatý sinemasýna etkisi görülmektedir.
Kuleschov efekti olarak da bilinen kurgu ile anlam yaratmanýn bir uzantýsý olan "kurgu ile mekan yaratmayý kullanan yönetmen çoðu planlarý filme adýný veren mekanda çekmemiþtir.
Bu çalýþmada karþýlaþtýrma metodu aðýrlýk kazanmaktadýr. Film karelerinin dondurulmasý yöntemiyle elde edilen görüntüler, mekansal ve zamansal deðerlendirmeyi yapmak amacýyla bildiri içinde yer alacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Mimarlýk, Mekan, Sinema, Sinemada Ýmge, Kurgu, Hareket
|
