Mekânsal fenomenlerin çaðrýþým yoluyla iletiþim kurma gücü mimarlýða -geometrik yapýlardan öte- kavramsal anlamlar ihtiva etme sorumluluðu vermektedir. Ýþlevler fiziksel ihtiyaçlara hitap ederken, simgeler de ruhsal ve zihinsel ihtiyaçlara karþýlýk gelir. Bundan dolayý mimarlýðý duyularýn algýya, algýnýn davranýþa dönüþtüðü süreçte “tasarým tasarýmcýsýný tasarlar” paradoksuyla deðerlendirmek gerekmektedir. Çevreden alýnan duyusal veriler zihinsel devrelerle etkileþerek duygusal, davranýþsal ve biliþsel dýþavurumlarý yönetir ve bu da bireyin varoluþsal deneyimini güçlendirir. Bireyin öznel verileri tasarým genellemelerinin ötesinde bir deðer taþýmakta ve aný, travma, inanç, sosyo-kültürel alt yapý gibi birçok parametre ile þekillenen bilinçdýþý, duygusal ve davranýþsal dýþavurumda yönetici bir mekanizma olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Mekânýn manipülatif gücünün bireyin duygu ve davranýþlarýný yönettiðine dair farkýndalýk bu süreçlerin “nasýl?” iþlediði konusundaki eksikliði de gözler önüne sermektedir. Bu gibi sorularýn cevaplarý, sinirbilim ve nöropazarlama araþtýrmalarýnýn mimarlýða entegre edilip multidisipliner anlayýþla gerçekleþtirilecek çalýþmalar sonucunda verilebilir. Bu baðlamda mimarlar, yapýsal ve kavramsal beyni araþtýran sinirbilimcilerden elde ettikleri veriler ýþýðýnda tasarýmlarýný planlayarak yeni ve olumlu geliþmelere katký saðlayabilirler. Mimar ve Sinirbilimciler arasýndaki multidisipliner çalýþma alaný olan nöromimari paradigmasý, mekân ile insan arasýndaki ortak ve doðru iletiþim dilinin kurulmasýnda etkili olabilir. Sinirbilim çalýþmalarý ile desteklenen kanýta dayalý sonuçlar; mimarlýða -olumlu mesajlar veren, iyileþme süreçlerine katký saðlayan, çalýþma performansýný, zihinsel ve duygusal dünyayý geliþtiren mekân tasarýmlarý konusunda- biliþsel bir anlam kazandýrabilir. Mimarlýk ve Sinirbilimin korelasyonundan temellenen nöromimari paradigmasý; inþa edilen mekân ve yapýlarýn, bireyin fizyolojik gereksinimlerinin yaný sýra psikolojik gereksinimlerini de karþýlayabilmeyi ve yaþam kalitesini artýrabilmeyi hedeflemektedir. Bu çalýþmada nöromimari paradigmasý, sinirbilim-mimarlýk disiplini ve nöropazarlama araþtýrmalarý ile iliþkili örnekler üzerinden tartýþýlmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Sinirbilim, Beyin, Algý, Bilinçdýþý, Nöromimari, Nöropazarlama
|