Metropollerde artan nüfus, yoðun kentleþme nedeniyle kent içi ulaþým sorunlarý artmýþ, 1950'lerden bu yana desteklenen araç odaklý yaklaþýmlarýn sonuna gelinmiþtir. Sürdürülebilir kentsel hareketliliðin saðlamasýnda insan odaklý yaklaþýmlar yeni çözüm arayýþlarýdýr. Avrupa kentlerinde 2005'ten bu yana aktif ulaþýmý desteklemek için yapýlan, sürdürülebilir hareketlilik planlarýnýn bir amacý da yürümeyi teþvik eden kentlerin planlanmasý ve azalan yürüme miktarlarýnýn arttýrýlmasý için politika çerçevesi sunmasýdýr. Nisan 2022 yýlýnda ÝBB Ýstanbul için sürdürülebilir kentsel hareketlilik planý hazýrlýklarý da konunun güncelliðini göstermektedir. Yürüme, aktif ulaþýmda herhangi bir araç gerektirmeyen ulaþým türü olup, günlük yürüme miktarlarý ve kalitesi, kentsel yaþam kalitesinin de belirleyicisidir. Saðlýklý toplum ve mekânlar yaratmak, kentsel yaþam kalitesi için yürümenin teþvik edilmesi gerekmektedir.
Bu çalýþma, sürdürülebilir kentsel hareketlilikte yayalarý yürümeye teþvik etmek için kuramsal dizgeden geliþtirilmiþ bir yöntem sunmaktadýr. Çalýþmanýn yöntemini, literatür taramasý ve bu baðlamda geliþtirilen 'akýllý seyahat asistaný' için ölçütler dizgesi oluþturmaktadýr. Çalýþmada dürtme kuramý kullanýlarak, herhangi bir seçeneði yasaklamadan insanlarýn davranýþlarýný öngörülebilir bir þekilde deðiþtiren seçim mimarisi ile yayalarýn yürümeye teþvik edilmesini saðlayan bir sistemin oluþturulmasý amaçlanmaktadýr. Öncelikle, yayalarýn yürümeye olan yaklaþýmýný deðiþtirmek için 'yürümenin dürtme stratejileri' belirlenmiþtir. Sonrasýnda, yayalarýn seçme özgürlüðünü kýsýtlamadan dijital ortamda kullanýcý davranýþlarýna rehberlik etmek ve yayalarý teþvik etmek için 'akýllý dürtme teknikleri' belirlenmiþtir.
Kentsel sürdürülebilir hareketlilikte yürümenin teþvik edilmesi için 'akýllý seyahat asistaný' tasarýmý, akýllý telefonlarýn da sýk kullanýlmasý nedeniyle potansiyel bir çözüm olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Sonuç olarak çalýþmada, yayalarýn teþvik edilmesi için kuramsal dizgeden elde edilen veriler doðrultusunda akýllý seyahat asistanýna girdi verecek 'dürtme müdahaleleri' sýralanmýþ ve yürüme konusunda yerel yönetimlere/kurumlara rehberlik edecek bir çerçeve sunulmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik, Aktif Ulaþým, Dürtme kuramý, Yürümenin Teþviki, Akýllý Seyahat Asistaný
|