Ýnsanlýk tarihi boyunca su kaynaklarýna eriþim ve suyun kullanýmý yaþamýn sürdürülebilmesi açýsýndan önemli bir faktör olmuþtur. Yerleþim yerlerinin planlanmasýnda, su kaynaklarýnýn konumu ve topografyaya uygun olarak suyun taþýnmasý gibi konular büyük önem taþýmýþtýr. Bu amaç doðrultusunda zaman içinde daðýtým, depolama, taþýma, temizlenme ve suyu kullanma gibi farklý fonksiyonlardaki yapýlar kullanýlmýþtýr. Günümüzde teknolojinin geliþmesiyle, bu yapýlarýn yerini daha verimli çalýþan modern þebeke sistemleri almýþ ve yapýlarýn birçoðu iþlevini kaybederek atýl durumda kalmýþtýr. Yapýldýklarý dönemin yapým teknolojisi ve malzeme kullanýmý ile ilgili verileri barýndýran, tarihi ve kültürel deðeri yüksek bu yapýlarýn korunarak gelecek kuþaklara aktarýlmalarý oldukça önemlidir. Çok sayýda tarihi su yapýsý bulunan ülkemizde, yapýlarýn korunmasý için yeniden iþlevlendirme yöntemi sýkça kullanýlmaktadýr. Bu çalýþma kapsamýnda da, tarihi su yapýlarýnýn yeniden iþlevlendirme yöntemi ile korunmasý konusu incelenmiþtir. Literatür taramasý kapsamýnda, yurt içi ve yurt dýþýnda yeniden iþlevlendirilmiþ 18 adet tarihi su yapýsý incelenmiþtir. Bu yapýlar, ICOMOS ve baðlantýlý olduðu kurumlarca ortaya konulmuþ ve literatürde sýkça tartýþýlan koruma ve yeniden iþlevlendirme kriterleri baðlamýnda deðerlendirilmiþtir. Bu deðerlendirme, yurt içindeki uygulamalarda kriterlere büyük oranda uyulmadýðýný ve yeniden iþlevlendirme yöntemine dair bir rehber eksikliði olduðunu göstermiþtir. Çalýþma sonucunda sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve yerel yönetimlerin ortak hazýrladýðý bir yeniden iþlevlendirme rehberi oluþturulmasýnýn, yapýlarýn korunmasý bakýmýndan oldukça önemli olduðu sonucuna varýlmýþtýr. Çalýþmanýn sonucuna ek olarak, su yapýlarýný yeniden iþlevlendirme rehberi hazýrlanmýþ ve yapýlacak çalýþmalara bir zemin oluþturmak amaçlanmýþtýr.
(Bu bildiri, yazarýn 'Tarihi Su Yapýlarýnýn Ýncelenmesi: Gaziantep Kastel Yapýlarýna Ýliþkin Koruma ve Yeniden Ýþlevlendirme Önerisi' isimli tezinden türetilmiþtir.)
Anahtar Kelimeler: Tarihi Su Yapýlarý, Koruma, Yeniden Ýþlevlendirme
|
