Kiþiye özel tasarým ihtiyacý olmaksýzýn, tüm insanlar tarafýndan mümkün olan en geniþ ölçüde kullanýlabilen ürün, hizmet ve ortamlarýn tasarýmý Evrensel Tasarým/ Herkes için Tasarým/ Kapsayýcý Tasarým olarak adlandýrýlmaktadýr. Bu tasarým yaklaþýmýnýn ilkelerine göre inþa edilmiþ yapý, herhangi bir adaptasyona gerek duyulmaksýzýn tüm bireyler tarafýndan kullanýmýný saðlar. Günümüzde tasarlanan yeni yapýlar bu ilkeleri büyük bir ölçüde karþýlamaktadýr. Ancak bugün tarihi deðere sahip yapýlar, yapýldýklarý dönem itibarý ile fiziksel veya zihinsel farklýðý bulunan bireyler göz önüne alýnmadan, belirli bir standart insan figürü üzerinden tasarlanmýþtýr. Çoðu tarihi yapýda engelli bir birey ya ikinci bir giriþten yapýya eriþim saðlamaktadýr ya da hiç eriþememektedir. Tarihi yapýlar söz konusu olunca koruma ilkeleri ve ek yönetmelikler devreye girmekte, bu durum da yapýlabilecek müdahaleleri oldukça kýsýtlamaktadýr. Bu nedenle tarihi yapýda yapýlacak her olasý müdahale hem koruma hem de evrensel tasarým ihtiyaçlarýný bütüncül bir þekilde ele almalýdýr. Bu kapsamda ülkemizde yürürlükte olan ilgili kanun, yönetmelik, standartlar ve denetleme formlarý incelenmiþ ve konuya katký saðlanmasý gereken noktalar olduðu ortaya çýkmýþtýr. Bu baðlamda çalýþma kapsamýnda; tarihi yapýlarda yenilikçi, yaratýcý ve bilimsel çözümler üretilmesi gerekliliðinden yola çýkýlarak dünya üzerinde sözü edilen özellikteki yapýlar için gerçekleþtirilen tasarýmlar, evrensel tasarým ilkelerinin ne þekilde ele alýndýðý, bu ilkelerin saðlanamadýðý durumlarda ise eriþilebilirlik standartlarýný saðlayabilmek için gerçekleþtirilen önceliklendirmeler incelenmektedir.(Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn yüksek lisans tezinden üretilmitir.)
Anahtar Kelimeler: Tarihi Çevre, Tarihi Yapý, Evrensel Tasarým, Herkes için Tasarým, Kapsayýcý Tasarým
|