Dünya nüfusunun giderek yaþlanmasý yapýlan araþtýrmalar kapsamýnda içinde bulunduðumuz yüzyýlda kendini gösteren demografik deðiþimlerdendir. Bu durumla birlikte insanlarýn kentlerde yaþamasý, sosyal yapýlarýnýn deðiþmesi ve çekirdek ailelerin artmasý ile yaþlýlar ya kendi baþlarýna ya da kendileri için tasarlanan yapý türlerine ait mekânlarda yaþamaya baþlamaktadýr. Genç bireylere kýyasla yaþlý bireylerin yaþadýklarý yapýlarda daha fazla fiziksel konfora ihtiyaçlarý olabilmektedir. Bu ihtiyaçlar her yaþ grubunda kendini gösterebilecek nitelikte olup yaþlýlar için de farklý gereksinimleri barýndýrmaktadýr. Yaþam mekânlarýna ait tasarýmlarda yaþlý nüfusunun artmasýna paralel olarak meydana gelen deðiþimler ile daha da önem kazanmakta ve tasarým kriterlerinin mimari açýdan düþünülmesi gereðini ortaya çýkarmaktadýr. Hazýrlanacak çalýþmanýn çýkýþ noktasý “Yaþlýlar için tasarlanacak yapýlarýn/mekânlarýn oluþumundaki tasarým kriter(ler)i ne/neler olmalýdýr?” sorusu olmuþtur. Bu sorudan hareketle yaþlýlarýn yaþamýný sürdürdüðü yapýlarýn mimari tasarým kriterlerini oluþturmaya yönelik bir yöntem geliþtirmek çalýþmanýn amacý olarak belirlenmiþtir. Bu amaç doðrultusunda yaþlý mekânlarýnýn mimari tasarým olarak ne derece önemsendiðini dünya genelinde yer alan örneklerle incelemek çalýþmanýn kapsamýný oluþturmaktadýr. Literatür taramasý ile desteklenen çalýþmada belirlenen tarihten itibaren seçilen örnekler cephe ve plan özellikleri baþlýklarýnda analiz edilmiþtir. Yapýlan bu analizlerin neticesinde yaþlýlara ait mekânlarýn/yapýlarýn özellikleri hakkýnda birtakým bulgulara ulaþýlmýþtýr. Ortaya konulan bulgular ýþýðýnda yaþlý bireylerin yaþadýklarý yapýlara ait mimari tasarým kriterlerinin baþlýklarý derlenmiþtir. Bu anlamda yaþlý insanlarýn yaþam mekânlarýnýn mimari tasarým özelinde araþtýrýlmasý önemli bir disiplinlerarasý inceleme alaný olarak kendini göstermektedir. Bunun sonucunda görülmüþtür ki, mimari tasarým ile özelleþen yaþlýlara ait yapýlarýn artmasý gerektiði ortaya çýkmaktadýr. Çünkü tasarýmsal olarak özelleþen yapýlarýn yaþlýlar için hem ruhsal hem de fiziksel olarak yaþanmasý daha kolay mekânlar üretmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yaþlýlýk, Yaþlý Mekânlarý, Deðerlendirme Kriterleri, Mimari Tasarým Kriterleri
|
