Tarihi yapýlar, geçmiþten günümüze ýþýk tutan nitelikli miraslardýr. Hýzlý kentleþme ve alýnan göçler sebebi ile kent merkezinden çevreye yayýlan bir geniþleme söz konusudur. Sürekli deðiþen ve geliþmekte olan kentlerimizin merkezinde kalan tarihi yapýlar zamanla unutularak, atýl duruma gelmektedir. Tarihi deðere sahip yapýlarýn korunmasý ve yeniden iþlevlendirilmesi; geçmiþ gelenekleri, kültürleri, inançlarý ve mimari özellikleri özgün bir biçimde gösterilmesini ve gelecek kuþaklara aktarýlmasýný saðlamaktadýr. Tarihi çevrede bulunan bu özgün yapýlarýn büyüklüðünün veya fazlalýðýnýn bir önemi yoktur. Tarihi miraslarýmýz toplum tarafýndaki deðeri ve aitliði ile ölçülmelidir. Gaziantep kentine yol güzergâhý bulunan Ýpek Yolu sayesinde geçmiþ yýllarda bölgede yoðun ticaret yapýlmýþtýr. Ticaretin bu denli yoðun yapýlmasý kentte ticaret hanlarýnýn inþa edilmesine sebep olmuþtur. Dünyanýn her noktasýndan gelen yolcularýn hayvanlarý ile birlikte bölgede tüm ihtiyaçlarýný giderebileceði iþ ve konaklama hanlarý yapýlmýþtýr. Ticaret hanlarý; kente sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda kazanýmlar saðlamýþtýr. Gaziantep’te çok sayýda ticaret haný mevcuttur. Günümüzde “Kültür Yolu” projesi ve “Sokak Saðlýklaþtýrma” projeleri ile bu mevcut hanlarýn çevresi ile bir bütün alýnarak onarýmý yapýlmýþ ve yeniden iþlevlendirilmiþtir. Yeniden iþlevlendirme proje kapsamýnda tarihi deðere sahip birçok ticari han günümüze kazandýrýlmýþtýr ve yaþatýlarak korunmasý hedeflenmiþtir. Ele alýnan Gaziantep’te ki üç hanýn geçmiþ ve günümüz iþlevsel ve mekânsal deðiþimleri incelenmiþtir, yeniden kullanýmý saðlanan bu hanlarýn bulunduðu bölgeye sosyo-kültürel ve ekonomik anlamdaki etkileri tespit edilmiþtir. Çalýþma sonucunda yeniden iþlevlendirme ve sürdürülebilirlik kavramý kapsamýnda taþýnamaz kültür varlýklarýný yaþatýlarak korunmasý ve toplumsal koruma bilincinin önemine vurgu yapýlarak belge niteliði oluþturmasý hedeflenmiþtir. (Bu Çalýþma ilgili yazarýn Ýstanbul Aydýn Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsünde yapýlan yüksek lisans tezinden üretilmiþtir).
Anahtar Kelimeler: Gaziantep Ticaret Hanlarý, Yeniden Ýþlevlendirme, Sürdürülebilirlik, Toplumsal Koruma Bilinci
|
