Tarihi yapılar, geçmişten günümüze ışık tutan nitelikli miraslardır. Hızlı kentleşme ve alınan göçler sebebi ile kent merkezinden çevreye yayılan bir genişleme söz konusudur. Sürekli değişen ve gelişmekte olan kentlerimizin merkezinde kalan tarihi yapılar zamanla unutularak, atıl duruma gelmektedir. Tarihi değere sahip yapıların korunması ve yeniden işlevlendirilmesi; geçmiş gelenekleri, kültürleri, inançları ve mimari özellikleri özgün bir biçimde gösterilmesini ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamaktadır. Tarihi çevrede bulunan bu özgün yapıların büyüklüğünün veya fazlalığının bir önemi yoktur. Tarihi miraslarımız toplum tarafındaki değeri ve aitliği ile ölçülmelidir. Gaziantep kentine yol güzergâhı bulunan İpek Yolu sayesinde geçmiş yıllarda bölgede yoğun ticaret yapılmıştır. Ticaretin bu denli yoğun yapılması kentte ticaret hanlarının inşa edilmesine sebep olmuştur. Dünyanın her noktasından gelen yolcuların hayvanları ile birlikte bölgede tüm ihtiyaçlarını giderebileceği iş ve konaklama hanları yapılmıştır. Ticaret hanları; kente sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda kazanımlar sağlamıştır. Gaziantep’te çok sayıda ticaret hanı mevcuttur. Günümüzde “Kültür Yolu” projesi ve “Sokak Sağlıklaştırma” projeleri ile bu mevcut hanların çevresi ile bir bütün alınarak onarımı yapılmış ve yeniden işlevlendirilmiştir. Yeniden işlevlendirme proje kapsamında tarihi değere sahip birçok ticari han günümüze kazandırılmıştır ve yaşatılarak korunması hedeflenmiştir. Ele alınan Gaziantep’te ki üç hanın geçmiş ve günümüz işlevsel ve mekânsal değişimleri incelenmiştir, yeniden kullanımı sağlanan bu hanların bulunduğu bölgeye sosyo-kültürel ve ekonomik anlamdaki etkileri tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda yeniden işlevlendirme ve sürdürülebilirlik kavramı kapsamında taşınamaz kültür varlıklarını yaşatılarak korunması ve toplumsal koruma bilincinin önemine vurgu yapılarak belge niteliği oluşturması hedeflenmiştir. (Bu Çalışma ilgili yazarın İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsünde yapılan yüksek lisans tezinden üretilmiştir).
Anahtar Kelimeler: Gaziantep Ticaret Hanları, Yeniden İşlevlendirme, Sürdürülebilirlik, Toplumsal Koruma Bilinci
|
