Ýnsan-çevre etkileþiminde, insanýn çevreye verdiði tepkinin araþtýrýlmasý mimari tasarýmda bilgi üretimini destekleyicidir. Bilginin kaynaðý, insanýn çevreye verdiði tepkidir. Dolayýsýyla, insan-çevre arasýnda iyi etkileþim kurmak, bu tepkileri doðru anlamakla iliþkilidir. Biliþsel olarak iyi kavranabilen/okunabilen kimlikli mekân yaratýmý, mekânýn kullanýcýsýný þimdiye kadar merkez dýþýnda kalmýþ yönleriyle tasarýmýn odak noktasý haline getirmekle mümkün olabilecektir.
Alýþýldýk þekilde anket ve gözlem gibi tekniklerle tasarým bilgisi elde edilirken atlanýlan önemli bir nokta, mekâna dair kullanýcý yorumlarýnýn, mekânsal algýlamanýn bir süreç oluþundan baðýmsýz deðerlendirilmesidir. Birey duyu organlarý aracýlýðýyla mekâna ait verileri almakta, bunlarý kiþisel ve kültürel deneyiminin etkisinde bilinç-bilinçaltý duygularla harmanlayarak bir düþünce oluþturmaktadýr. Oluþan düþünce, bireyin mekânsal hafýzasýný biçimlendirip çýkarýmlarda bulunarak, davranýþýný yönlendirmektedir. Bu durum; tasarýmcýlarýn, tasarým kararlarýný oluþtururken insanýn fiziksel ve antropolojik yönlerinin yaný sýra bilinç-bilinçdýþý zihinsel yapýlarýný da dikkate almalarýný gerektirmektedir.
Mekân çalýþmalarýna çok disiplinli yaklaþýmlarýn artmasý, araþtýrmalara yeni perspektifler kazandýrmaktadýr. Biyo-enformasyon, yapay zekâ, sanal gerçeklik ve nörobilimdeki teknolojik geliþmeler, insan-çevre arasýndaki etkileþime ait bilgi havuzunun sýnýrlýlýklarýný geniþletmektedir. Deney ve kanýta dayalý nörobilim disiplini mimarlýk alanýna eklemlenerek, gelenekselin sýnýrlarýný geniþleten bir bakýþ açýsý sunmaktadýr. Bu bakýþ açýsý son yýllarda literatürde “nöromimari” olarak yer almaktadýr. Nöromimari; nörobilim-mimarlýk arakesitinde, teknolojideki ilerlemelerin ve insan biliþinin sanal evrenlere aktarýmýný temel alan çalýþmalarýn artmasýyla, gelecekteki en önemli tasarým araþtýrmasý alanlarýndan biri olacak olan, geliþime açýk genç bir kavramdýr. Geleneksel tasarým araþtýrmalarýnýn sýnýrlýlýklarýný çok disiplinli yaklaþýmlarla kaldýrmayý hedefleyen nöromimari, þimdiye kadar odak dýþýnda kalmýþ, insanýn mekânsal algýsýna nörolojik yaklaþýmlarýn, aslýnda kapsam dýþýnda olmadýðýný göstermektedir. Bu çalýþma; literatürde nöromimari kapsamýnda deðerlendirilebilen araþtýrmalarý inceleyerek, çizgi dýþý bir tasarým yaklaþýmýnýn temellerini aktarmayý hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler: Nöromimari, Nörobilim, Mimari Tasarým
|
