Yürüme eylemi, bir noktadan baþka bir noktaya ulaþýlmasýný saðlamanýn ötesinde, hareket aracýlýðýyla bireyin deðiþen yüzeylere, zeminlere, dokulara, kokulara, seslere ve görüntülere tanýklýk etmesini saðlamaktadýr. Bireyin, yürüme esnasýnda deðiþen konumu ve algýyý uyaran mekânsal parametrelerin devingenliði, yürüme eylemini kentsel mekânýn algýlanmasýný saðlayan bir araç haline getirmektedir. Çalýþmada buradan hareketle, yürüme eylemi ile kentsel mekân algýsý arasýndaki iliþkinin ortaya koyulmasý hedeflenmiþtir. Yürünebilirliði etkileyen faktörlerin tespit edilmesi için literatürde yer alan kentsel mekânda yaya hareketleri ve yürünebilirlik üzerine yapýlan araþtýrmalar, yürünebilirliðin ölçülmesi ve yürünebilirlik indekslerine dair araþtýrmalar ile yeþil bina sertifika sistemlerinde yer alan yürünebilirlik ölçütleri incelenmiþtir. Literatür araþtýrmasýnýn ardýndan yürünebilirliði etkileyen faktörler, kentsel mekânýn algýlanmasýný saðlayan faktörlerle birlikte ele alýndýðýnda, mekânsal faktörlerin yaný sýra içinde yaþanýlan toplumun sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik özellikleri ile bireyin sosyo-psikolojik ve fiziksel özelliklerinin, yürüme eylemi sýrasýnda kentsel mekân algýsýný etkilediði görülmüþtür. Kentsel mekân algýsýný etkileyen mekânsal faktörler ise mekânýn yürünebilirlik özellikleri ve mekânýn algýsal özellikleri olarak iki grup altýnda ele alýnmýþtýr. Mekânýn yürünebilirlik özellikleri yapýlý çevrenin eriþilebilirlik, sokak geniþliði, yaya yoðunluðu vb.gibi yayanýn fiziksel ve psikolojik konforuna odaklanan parametrelerden oluþurken; mekânýn algýsal faktörleri ise okunabilirlik, yer duygusu, imgelenebilirlik gibi yayanýn fiziksel çevre ile kurduðu iliþkiye odaklanan parametrelerden oluþmaktadýr. Çalýþmanýn sonucunda, kentsel mekânýn yürünebilirliðine iliþkin faktörlerin ayný zamanda yürüme eylemi sýrasýnda kentsel mekânýn algýsýný da etkileyen faktörler olduðu görülmüþtür. (Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn yayýnlanmamýþ olan doktora tezinden üretilmiþtir.)
Anahtar Kelimeler: Kentsel Mekân Algýsý, Yaya Hareketleri, Yürüme Deneyimi, Yürünebilirlik
|
