Dokumacýlýk, insanlýk tarihi kadar eski olan, coðrafi þartlarý ve diðer etkenlere baðlý olarak ihtiyaçlarý karþýlamak amacýyla yapýlan, zaman içerisinde geliþerek günümüze kadar devam eden, üzerinde yer alan motifleri ve dokumada kullanýlan teknikleriyle bir sanata dönüþmüþtür. El dokumacýlýðý Anadolu’nun çeþitli bölgelerinde yüzyýllardan beri süregelen bir ata sanatýdýr. Dokunduðu bölgenin iklim þartlarýna baðlý olarak yün, kenevir, pamuk ve ipek ipliðin kullanýldýðý bu ürünler, çeþitli coðrafyalarda kendine has özellikler taþýyan ve Anadolu insanýnýn Orta Asya’dan getirdiði zengin kültürün devamlýlýðýný saðlamasý açýsýndan önemlidir. Orta Asya ve Anadolu’da yüzyýllarca düzen kurmuþ olan Türkler, yün, tiftik, pamuk, ipek, keten gibi hammaddeleri kullanarak çadýrýný, çuvalýný, halýsýný, kilimini, heybesini, eyerini, beþiðini ve giysisini dokumuþtur.
Çalýþmanýn konusunu Trabzon’un Þalpazarý ilçesinde Yücel Kaya’nýn el sanatlarýný koruma ve kaybolmasýný engellemek amacýyla bölgede daha önce kullanýlan ancak geliþen teknoloji ve ihtiyaçlarýn deðiþmesiyle birlikte giderek azalan dokuma ürünleri bir araya getirme çabalarý sonucunda oluþan koleksiyonunda yer alan ve Anadolu’nun çeþitli bölgelerinde çuha ya da kepenek olarak bilinen “çekmen” oluþturmaktadýr.
Þalpazarý ilçesi, Orta Asya’dan göç ederek gelen ve Oðuz boyundan olan Çepnilerin yerleþtiði, geleneksel el sanatlarýnýn ve Çepni yaþam kültürünün günümüzde de deðiþmeden devam ettirildiði nadir yerlerden biridir. Ýlçede geleneksel kýyafetlerin dokunduðu ve özellikle pazarýn kurulduðu günlerde kullanýldýðý bölgeye yapýlan araþtýrma gezilerinde de gözlemlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Dokuma, Kirkitli havsýz dokuma, Çözgü yüzlü dokuma, Çekmen
|
