Küreselleþme ve geliþen teknoloji ile birlikte günümüz kentlerinin gece de gündüz kadar yaþayan kentler olduðu görülmektedir. Kentlerin bu deðiþen yaþam kurgusu düþünüldüðünde, aydýnlatma konusu önemli bir yere sahiptir çünkü kentin gece yaþamýnýn var olabilmesi ve geliþmesi için ýþýk faktörü, temel faktörler arasýnda yer almaktadýr. Günümüzde önemli bir kentsel tasarým parametresi olarak deðerlendirilen yapay aydýnlatma uygulamalarý, kentsel mekanlarýn iþlevsel olarak kullanýlabilmesi için gerekli görme koþullarýný oluþturduðu gibi kullanýcýlarýn mekan algýsýný da büyük ölçüde etkilemektedir. Kentsel mekanlar, çeþitli organlar ile birlikte birçok farklý þekilde algýlanabilmektedir ancak bu algýlama biçimlerinden en önemlisi görsel algýlamadýr. Görsel algýlamanýn ön koþulu ise mekan içerisinde yeterli ýþýklýlýðýn var olmasýdýr. Kentsel mekan bileþenlerini oluþturan bileþenler, belirli formlar ile sabitlenmiþ yapý düzenlerini barýndýrmaktadýr. Aydýnlatma uygulamalarý, bu sabit düzenlerin anlýk deðiþimlerine olanak saðlayýp mekanýn ve bileþenlerinin çeþitli þekillerde algýlanmasýna yol açabilmektedir. Iþýðýn niceliksel ve niteliksel özellikleriyle, aydýnlýk ve karanlýk arasýndaki iliþkilerin düzenlemesinin kentsel mekan üzerindeki etkisi; psikolojik, sosyolojik ve estetik yönleriyle incelenmiþtir. Aydýnlatmanýn psikolojik etkileri; kullanýcýlarda oluþan duygu deðiþimleri, kullanýcýnýn çevreyi tanýmlayabilmesi, yönlendirilmesi ve güvende hissedebilmesiyle ilgilidir. Sosyolojik etkiler, yapay aydýnlatma uygulamalarýnýn, gece hangi mekanlarýn görünmesine ya da kullanýlmasýna olanak saðladýðý ve uygulama hiyerarþisi gibi konularý barýndýrmaktadýr. Estetik etkiler ise kullanýcýnýn mekan düzenini tanýyabilmesi, mekanlarýn ayrýþabiliyor olmasý ve aydýnlatmanýn oluþturduðu görsel efektler ile ilgilidir. Aydýnlatma ile saðlanan, mevcut kentsel mekanlarda farklý atmosferler yaratabilme potansiyeli, kentsel mekan tasarýmýnda yenilikçi yaklaþýmlara sebep olabilmektedir. Bu bildiri, YTÜ Mimarlýk Anabilim Dalý, Mimari Tasarým Yüksek Lisans Programýn’ da hazýrlanan kent ve yapý aydýnlatmalarý arasýndaki iliþkiyi konu edinen tez çalýþmasýndan üretilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Yapay Aydýnlatma, Kentsel Mekan, Mekan Algýsý
|
