Erzurum il sýnýrlarý içerisinde bulunan Ýspir ilçesi stratejik konumu sayesinde geçmiþten günümüze kadar birçok uygarlýðýn yerleþim yeri olmuþ, farklý etnik gruplara ve kültürlere ev sahipliði yapmýþtýr. Bu sayede ilçede kendine has geleneksel bir doku oluþmuþ ve mimari yapýlar da bu doðrultuda geliþim göstermiþtir. Doðu Anadolu ve Doðu Karadeniz bölgeleri arasýnda geçiþ konumunda bulunan ilçedeki evler, her iki yörenin de mimari yapý özelliklerini ihtiva etmekte olup, kültürel çeþitlilik geleneksel mimariye de yansýmýþtýr. Ýlçenin Doðu Anadolu bölgesine yakýn kesimlerde Erzurum yöresine özgü geleneksel “ahþap hatýllý taþ mimari” evleri; Karadeniz’e yakýn olan kesimlerinde ise o yöreye özgü “ahþap iskeletli evler” inþa edilmiþtir. Tanýnýrlýðý yöreyle kýsýtlý kalmýþ ve yeterince korunamadýðý için tahrip olan Türk Evi örneklerine katkýda bulunularak gelecek kuþaklarýn bu hususta farkýndalýðýný artýrmak, çalýþmanýn temel prensibini oluþturmuþtur. Bu çalýþmada peyzaj mimarlýðý meslek perspektifiyle Ýspir Türk evlerinin tanýtýlmasý ve özelliklerinin ortaya konulmasý amaçlanmýþtýr. Bu kapsamda, alandaki 3. Derece Arkeolojik Sit ve Kentsel Sit sýnýrlarý içerisinde kalan “ahþap hatýllý taþ mimari” ye sahip geleneksel ev ve bahçeleri incelenmiþ; Türk ev tipolojisine iliþkin tespit edilen özellikleri ortaya konulmuþtur. Araþtýrma sonucunda; yapý ve peyzaja iliþkin yapýlacak her türlü plan ve projenin sürdürülebilir, korumacý bir yaklaþýmla geleneksel Türk kent ve sokak dokusuyla bir bütün oluþturacak þekilde planlanmasý gerektiðinin önemi vurgulanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Türk evi, avlu, peyzaj, taþ mimari, Ýspir
|
