İnsanın en temel var olmak halinin, ‘yerleşmek-mesken tutmak’ ile gerçekleştirilebileceğini savunan Heidegger’e göre, mekânın bir ‘yer’e dönüşmesi zamanla bir kültürün ona kök salmasıyla, belleğinin -mneme-sinin oluşması ile mümkün olabilir. Değişen, yinelenen, büyüyen kentler, en küçük yapı taşı olan insanın var olma biçimine tanıklık etmişler ve barındırdığı toplumun, kültürün zamanla kendisine kök salmasına, ‘yer’leşmesine ve mesken tutmasına imkan tanımışlardır. Zaman; sosyolojik, politik, ekonomik, kültürel vd. unsurların kentlerdeki gelişimini ve dönüşümünü yönetmiştir. Kent mekanının harita üzerinden algılanan mevcut iki boyutlu yapısı zamanın aktörleri üzerinden toplumsal üretim biçimleriyle dönüşen kentteki mekansallığı yaratmıştır. Bu kapsamda, kentin yalnızca günümüz ekseninde değil farklı zamansal katmanlar eksenlerinde de okunması ve kentin mnemesinin/belleğinin katmanlaştırılması bu değişimleri doğrudan açığa çıkarmaktadır. Mekansal ve toplumsal üretimlerin birbirini saran niteliği, çalışmada kentteki değişim üzerinden yerin mnemesinin okuması yapılarak aktarılmaya çalışılmaktadır. Çalışma, tarih boyunca önemli kentsel dönüşümler geçiren Bakırköy’ü kendine yer olarak edinir. Yere dair yıllar içerisinde bir mneme/bellek oluşturan tüm bu dönüşüm ve değişim, 2018 yılında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin 2005 yılından bu yana sürdürdüğü ve gerçekleştirilen yıldaki ana teması “Mekân ve Bellek” olan Kent Düşleri Atölyeleri’nde, metnin yazarları tarafından yürütülen ve 20 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilen ‘Katmanlarla Bellek’ adlı atölye çalışması ve nihai olarak oluşturulan bir enstalasyon çalışması üzerinden değerlendirilir. Atölye sürecinde, yerin dönüşüm pratikleri, yeri okumaya dair denemeler, yeri okuyarak soyutlaştırmak ve yere dair izleri, katmanları ve esas olarak mnemeyi ortaya çıkarmak ve bunu da somut bir çalışma ile ifade etmek amaçlanmıştır. Toplumsal-mekansal örüntünün anlaşılmasını kent üzerinden yapılan soyutlamalarla aktarmayı hedefleyen çalışmanın sonucu olarak, mekanları kendisiyle birlikte dönüştüren, yeniden anlamlandıran toplumsal süreçler ve pratikler bu kapsamda Bakırköy’ün değişimi üzerinden tartışmaya açılır. Bakırköy üzerinden irdelenen kentsel değişim ve dönüşüm, bir yerin mnemesi üzerinden, toplumun ürettiği yer, yerin ürettiği toplum diyalektiği içerisinde tartışılır.

Anahtar Kelimeler: mekan, zaman, bellek, mneme, yer, katmanlaşma

Keywords: