Dünya nüfusunun giderek yaşlanması yapılan araştırmalar kapsamında içinde bulunduğumuz yüzyılda kendini gösteren demografik değişimlerdendir. Bu durumla birlikte insanların kentlerde yaşaması, sosyal yapılarının değişmesi ve çekirdek ailelerin artması ile yaşlılar ya kendi başlarına ya da kendileri için tasarlanan yapı türlerine ait mekânlarda yaşamaya başlamaktadır. Genç bireylere kıyasla yaşlı bireylerin yaşadıkları yapılarda daha fazla fiziksel konfora ihtiyaçları olabilmektedir. Bu ihtiyaçlar her yaş grubunda kendini gösterebilecek nitelikte olup yaşlılar için de farklı gereksinimleri barındırmaktadır. Yaşam mekânlarına ait tasarımlarda yaşlı nüfusunun artmasına paralel olarak meydana gelen değişimler ile daha da önem kazanmakta ve tasarım kriterlerinin mimari açıdan düşünülmesi gereğini ortaya çıkarmaktadır. Hazırlanacak çalışmanın çıkış noktası “Yaşlılar için tasarlanacak yapıların/mekânların oluşumundaki tasarım kriter(ler)i ne/neler olmalıdır?” sorusu olmuştur. Bu sorudan hareketle yaşlıların yaşamını sürdürdüğü yapıların mimari tasarım kriterlerini oluşturmaya yönelik bir yöntem geliştirmek çalışmanın amacı olarak belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda yaşlı mekânlarının mimari tasarım olarak ne derece önemsendiğini dünya genelinde yer alan örneklerle incelemek çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Literatür taraması ile desteklenen çalışmada belirlenen tarihten itibaren seçilen örnekler cephe ve plan özellikleri başlıklarında analiz edilmiştir. Yapılan bu analizlerin neticesinde yaşlılara ait mekânların/yapıların özellikleri hakkında birtakım bulgulara ulaşılmıştır. Ortaya konulan bulgular ışığında yaşlı bireylerin yaşadıkları yapılara ait mimari tasarım kriterlerinin başlıkları derlenmiştir. Bu anlamda yaşlı insanların yaşam mekânlarının mimari tasarım özelinde araştırılması önemli bir disiplinlerarası inceleme alanı olarak kendini göstermektedir. Bunun sonucunda görülmüştür ki, mimari tasarım ile özelleşen yaşlılara ait yapıların artması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Çünkü tasarımsal olarak özelleşen yapıların yaşlılar için hem ruhsal hem de fiziksel olarak yaşanması daha kolay mekânlar üretmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yaşlılık, Yaşlı Mekânları, Değerlendirme Kriterleri, Mimari Tasarım Kriterleri
|
